خوانش سایه‌معنایی نامۀ امام علی به عثمان بن حنیف

نویسندگان

دانشگاه کاشان

چکیده

در خوانش متن‌های نظام‌مند ادبی و از جمله نهج‌البلاغه، خواننده با سویه‌هایی از قبیل سویۀ وزنی، آوایی و بلاغی روبه‌روست؛ نشانه‌هایی که با خوانش سایه‌معنایی، نشانه‌ها، سازواری‌ها، هماهنگی‌ها و ارتباطات پیدا و پنهان عناصر متن معلوم و مدلول‌های پیدا و ناپیدای این نشانه‌ها مشخص می‌شود. در این جستار بر اساس اصول نشانه‌شناسی و روش توصیفی‌تحلیلی، و با خوانش سایه‌معنایی، نامه چهل‌وپنجم نهج‌البلاغه(نامۀ امام به عثمان ‌بن حنیف) بررسی و تحلیل شده است.
دستاورد این تحقیق معلوم ساخته که در بافت و ساختار این نامه، حضور چشمگیر عناصر آوایی واژگان نقش بسزایی در برانگیختن و القای معنا به مخاطب ایفا کرده است. همچنین سایه‌معنی تکرار واکه‌هایی مانند «آ» و «ای» که سبب پیدایش نوعی ‌هارمونی شده، بازتاب‌دهندۀ احساس درونی امام در برابر رفتار کارگزار حکومت است. بسامد فعل ماضی که از قطعیت گزاره‌ها و هشدارهای جدی امام حکایت دارد. با همراهی فعل مضارع توجه دادن به پیوند زمان و اندرز گرفتن از گذشته برای آینده را می‌رساند.
سایه‌معنای کاربست تکنیک تزاحم تشبیه و استعاره، تناسبات تصویری که به پیوندهای درونی متن انجامیده از تأکید امیر مؤمنانR بر انگیزش حس تأمل مخاطب در رفتارها و رویدادها و اقناع وی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reading the Semantic Shadow of the Letter of Imam Ali (as) to Uthmān ibn Hunaif

نویسندگان [English]

  • Abbas Eghbali
  • Mansooreh Talebian
University of Kashan
چکیده [English]

In reading systematic literary texts, including Nahj al-Balaghah, the reader is confronted with aspects such as metric, phonetic and rhetoric aspects; Symbols that are identified by reading the semantic shadow, signs, mechanisms, coordination, and the visible and hidden relationship of the elements of the text and the visible and invisible meanings of these signs. In this article, based on the principles of semiotics and descriptive-analytical method, and by reading the semantic shadow, the forty-fifth letter of Nahj al-Balaghah (Imam's letter to Uthmān ibn Hunaif) has been studied and analyzed.
The results of this research show that in the context and structure of this letter, abundance of phonetic elements of words has played a significant role in motivating and inducing meaning to the audience. Also, the repetition of vowels such as "ā" and "ī", which have caused a kind of harmony, reflecting the Imam's inner feeling towards the behavior of the government agent. The frequency of the past verb, which indicates the certainty of the Imam's serious statements and warnings, with the present verb, it conveys attention to the connection between time and advice from the past to the future.
The semantic shadow of using the technique of antagonism of metaphor, the visual proportions that made the internal links of the text, is due to Amir al-Mu'minīn's emphasis on motivating the audience to thinking on his behaviors and events and persuade him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balaghah
  • Uthmān ibn Hunaif
  • Phone Implication
  • Reading the Semantic Shadow
  • Repetition

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. نهج‌البلاغه.
    3. ابن‌اثیر، ضیاءالدین، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر، بیروت: المکتبة العصریة، 1420م.
    4. ابن جنی، ابوالفتح عثمان، الخصائص، تحقیق محمدعلی نجار، ط. ثانیه، بیروت: دارالهدی للطباعة و النشر، بی‌تا.
    5. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، نسقه و علقه علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1418ق.
    6. ابوالعدوس، یوسف، الاستعارة فی النقد الأدبی الحدیث: الأبعاد المعرفیة و الجمال، عمان: منشورات الأهلیة، 1997م.
    7. اقبالی، عباس، «نشانه‌شناسی و تحلیل فرامتنی برخی از کنایات نهج‌البلاغه»، حدیث‌پژوهی، شمارۀ ۱۸، پاییز و زمستان 1396ش، ص۲۳۹ـ۲۵۶.
    8. ایروانی، محمدرضا و ناصر نیکوبخت، «بررسی و سبک‌شناسی خاطره نگاشته دا»، نشریۀ علمی‌پژوهشی ادبیات پایداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1395ش، ص 29ـ60.
    9. ـــــ ، «واکاوی ادب دعا با تکیه بر لایه‌های آوایی»، فصلنامۀ مطالعات ادبی متون اسلامی، شمارۀ ۲، تابستان 1396، ص۹ـ۲۹.
    10. انیس، ابراهیم، الاصوات اللغویه، القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة، 2007م.
    11. تفتازانی، سعدالدین، مختصر المعانی، قم: دارالفکر، 1388ش.
    12. حسنعلیان، سمیه، «بررسی و نقد کتاب اسلوب علی بن ابی‌طالب فی خطبة الحربیة»، پژوهشنامه نقد ادب عربی، شمارۀ 12، 58، بهار و تابستان 1395ش، ص۵۷ـ۸۵.
    13. حسن، عباس، النحو الوافی، مصر: دارالمعارف.، 1968م.
    14. ـــــ ، خصائص الحروف العربیة و معانیها، منشورات اتحاد الکتاب العرب، 1998م.
    15. الحسینی، أبی الحسن یحیی، الدیباج الوضی، الصنعاء: مؤسسة دلتا لطباعة و النش، 1424ق.ش.
    16. خاقانی، محمد و فضیلت، یوسف، «دلالت آوایی در آیه‌های وعد و وعید قرآن کریم»، مجله تفسیرپژوهی، شمارۀ ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۳ش، ص۶۷ـ۹۰.
    17. زارع، آفرین و همکاران، «تحلیل آوایی در صحیفۀ سجادیه»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال چهل‌وپنجم، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1391ش، ۷۱ـ۹۲.
    18. صفوی، کورش، از زبان‌شناسی به ادبیات، تهران: چشمه، 1383ش.
    19. ــــــ ، درآمدی بر معناشناسی، تهران: سوره مهر، 1378ش.
    20. عاصی، میشل و امیل بدیع یعقوب، المعجم المفصل فی اللغة و الأدب، بیروت: دارالعلم للملایین، 1987م.
    21. عباس، حسن، خصائص الحروف العربیة و معانیها، بیروت: اتحاد الکتاب العرب، 1998م.
    22. عبدالرحیم، علاء احمد، الصورة الفنیة فی قصیدة المدح ابن سناء الملک و البهاء الزهیر، بی‌جا: دارالعلم و الایمان للنشر والتوزیع، 2008م.
    23. عوض حیدر، فرید، علم الدلالة دراسة نظریة و تطبیقیة، القاهرة: مکتبة الآداب، 2005م.
    24. غفوری‌فرد، محمد و همکاران، «بررسی سبک‌شناسی آوایی در خطبه‌های نهج‌البلاغه»، مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه مشهد، شمارۀ 15، پاییز و زمستان 1395ش، ص۱۲۳ـ۱۵۶.
    25. قطب، سید، التصویر الفنی فی القرآن، مصر: دار الشروق، بی‌تا.
    26. قویمی، مهوش، آوا و القا، تهران: هرمس، 1383ش.
    27. المعتزلی، ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، بیروت: دار احیاء الکتب العربیه، ۱۹۶۷م.
    28. مغنیة، جواد، فی ظلال نهج‌البلاغة، بیروت: دارالعلم للملایین، 1979م.
    29. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالبR، 1389ش.
    30. مکاریک، ایرناریما، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، 1384ش.
    31. نقوی القاینی، محمدتقی، مفتاح السعادة فی شرح نهج‌البلاغة، تهران: مکتبة المصطفوی، بی‌تا.
    32. الهاشمی، احمد، جواهر البلاغة، قم: دارالفکر، 1388ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار