مفهوم‌شناسی تطبیقی و تحلیلی حب در روایات کافی و صحیح بخاری به روش تحلیل محتوا

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه اهواز

چکیده

اصول کافی و صحیح بخاری از منابع معتبر روایی شیعه و اهل سنت است که پیروان این دو مذهب در بسیاری از اصول و فروع دین اسلام به آن استناد می‌کنند. از آموزه‌های مهمی که در این دو کتاب، روایاتی دربارۀ آن ذکر شده و ابوابی به آن اختصاص داده شده، محبت است. نوشتار حاضر به‌منظور بررسی تطبیقی اصول کافی و صحیح بخاری در موضوع محبت، به تحلیل محتوای واژۀ حب و مشتقات آن در این دو کتاب پرداخته است.
واژه‌ها و موضوعات استخراج‌شده از تحلیل محتوای روایات نشان می‌دهد حب در اصول کافی با مفاهیم کلیدی عقل، ایمان، دین، صفات خدا، اطاعت، تقوا، معرفت و اهل‌ بیت ارتباطی وثیق دارد و دارای لایه‌های معنایی متعددی چون حب معبود و عبد، حب رسول خدا و اهل‌ بیتk و حب انسان‌ها و هم‌نوعان و مؤمنان و حب مذموم است. و بیشتر حجم روایات کافی به دوری از حب دنیا که جهالت و عجز و غوایت است، اشاره دارد. اما در صحیح بخاری حب تنها با ایمان و بِر ارتباط دارد و بیشتر حجم روایات به لایه‌های معنایی حب می‌پردازد که حب میان عبد و معبود، حب به رسول خدا و انسان‌ها را شامل می‌شود؛ اما اشاره‌ای به حب اهل‌ بیت نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative and analytical Study of "Ḥubb" in Traditions of al-Kāfī and Bukhārī's al-Saḥīḥ, by Content Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Zahra Ghasemnezhad 1
  • Ameneh Omidi 2
1 University of Shiraz
2 University of Ahwaz
چکیده [English]

al-Kāfī and Bukhārī's al-Saḥīḥ are the authoritative sources of Shiite and Sunni Hadith that the followers of these two schools refer to them in many principles and sub-principles of Islam. One of the important teachings about which traditions are mentioned in these two books is "Ḥubb" (love). The present article has analyzed the content of the word love and its derivatives in these two books in order to comparatively study al-Kāfī and Bukhārī's al-Saḥīḥ in the subject of love. The words and topics extracted from the analysis of the content of the traditions show that love in al-Kāfī is closely related to the key concepts of intellect, faith, religion, attributes of God, obedience, piety, knowledge and Ahl al-Bayt (pbuh) and has several semantic layers such as love of God, love of Prophet, love of humans and believers and love of Prophet's family. Most of the traditions of al-Kāfī refer to the avoid the love of the world, which is ignorance and Helplessness and powerlessness. But in Bukhārī's al-Saḥīḥ, love is related only to faith and beneficence, and most of the traditions deal with the semantic layers of love, which include love between the slave and the god, love for the Messenger of God and human beings; But there is no mention of the love of the Ahl al-Bayt (pbuh).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Uṣūl al-Kāfī
  • Content Analysis
  • Comparative
  • Love (Ḥubb)
  • Traditions
  • Bukhārī's al-Saḥīḥ

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباریشرح صحیح البخاری، تصحیح محمد عبدالسلام شاهین، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه، 1424ق.
    3. ابن فارس، احمد، مجمل اللغة، تحقیق زهیر عبدالمحسن سلطان، چ۲، بیروت: مؤسسة الرساله، 1404ق.
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم، ‌لسان العرب، چ۱، بیروت: دار احیاء التراث، 1408ق.
    5. امین، سیده نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان، 1361.
    6. باردن، لورنس، تحلیل محتوا، ترجمۀ مهین آشتیانی و همکاران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1375.
    7. بخاری، محمد بن اسماعیل ابو عبدالله، صحیح بخاری، چ۱، بیروت: دارالقلم، 1407ق.
    8. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم تفسیر قرآن کریم‌، چ۱، قم‌: مرکز نشر اسراء، 1381.
    9. ـــــــ ، حکمت عبادات، قم‌: مرکز نشر اسراء، 1395.
    10. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین، 1404ق.
    11. رازی، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
    12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، قم: مرتضوی، 1388.
    13. رمضان البواطی، محمد سعید، الحب فی القرآن، دمشق: دارالفکر، 2009.
    14. ریاض، محمد، احوال و آثار سید علی همدانی با شش رساله از وی، ا‌سلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1364.
    15. سلمی، ابوعبدالرحمن، الطبقات الصوفیه، تحقیق احمد الشرباصی، قاهره: کتاب الشعب، 1998.
    16. سهرودی، شهاب‌الدین، حکمة الاشراق، ترجمۀ سید جعفر سجادی، تهران: دانشگاه تهران، 1377.
    17. شکرانی، رضا و همکاران، «رهاوردهای استفاده از تحلیل محتوای کمی در فهم احادیث»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، دورۀ ۴۶، شمارۀ ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۶، ص۲۷ـ۵۷.
    18. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المبدأ و المعاد، به کوشش سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن فلسفۀ ایران، 1354.
    19. ــــــــــ ، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران:‌ مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383.
    20. ــــــــــ ، التفسیر القرآن الکریم، به کوشش محمد خواجوی، قم: بیدار، 1361.
    21. طالقانی، سید محمود، پرتویی از قرآن، چ۴، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1362.
    22. طوسی، محمدحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت: ‌دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
    23. عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، تحقیق محمد ادیب جادر، دمشق: دارالمکتبی، بی‌تا.
    24. غزالی، ابوحامد، احیاء العلوم و بذیله المغنی عن حمل الاسفار، مصر: مکتبة التجاریة الکبری، بی‌تا.
    25. ـــــ ، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1378.
    26. فارابی، ابونصر محمد، اخصاء العلوم، به کوشش عثمان امین، قاهره: بی‌نا، 1949.
    27. کاشانی، عزالدین، مصباح الهدایة و مفتاح الکرامة، تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: هما، 1367.
    28. کلینی، شیخ ابو جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلام، 1407ق.
    29. نراقی، ملااحمد، معراج السعادة، قم:‌ انتشارات آیین دانش، 1387.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار