تحلیل روایت «أُمِرْتُ‏ أَنْ‏ أُقَاتِلَ‏ النَّاسَ ...» با رویکرد تاریخ‌گذاری إسناد-متن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک، اراک، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادتمام، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

خوانش‌های ناصواب از برخی آیات و روایات، سبب نسبت خشونت به دین صلح و دوستی «اسلام» شده است. ازجمله عوامل بسترساز چنین پندارهایی روایت «أُمِرْتُ‏ أَنْ‏ أُقَاتِلَ‏ النَّاسَ...» است که در احکام فقهی جهاد به آن استناد می‌شود. ازآنجاکه تاریخ‌گذاری احادیث، زمان تقریبی پیدایش احادیث و نیز سیر تحولات تاریخی آن را مشخص می‌سازد، مقالۀ حاضر درصدد است با روش تحلیلی و تاریخ‌گذاری ترکیبی إسناد-متن، روایت مذکور را بررسی نماید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که این روایت در منابع اهل‌سنّت، با طرق نقل بسیار و تحریرهای گوناگون آمده و حلقۀ مشترک این روایات، ابوهریره، مالک بن انس، نعمان بن سالم و اوس بن ابی‌اوس هستند. روایاتی که حلقۀ مشترک آن «ابوهریره» است، بیانگر قدیمی‌ترین کاربرد فقهی این روایت است که تحریرهای مختلفی دارد و ناظر به جنگ‌های ردّه است. شبکۀ إسناد روایاتی که علاوه بر قید لا اله الا الله، دربردارندۀ گزاره‌های دیگری نیز هستند، دارای طرق نقل منفرد است و حلقۀ مشترک این روایات «قتیبة بن سعید» نزدیک‌ترین راوی به صاحبان جوامع حدیثی است. شبکۀ إسناد در این دسته از روایات، ساختاری عنکبوتی دارد که حاکی از ضعف این روایت است. روایت «امرت ان اقاتل ...» در منابع شیعی دارای نقل منفرد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Ḥadīth “umirtu an uqātila al-nās" (I have been commanded to fight people…) Using an Isnād-Text Dating Approach

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Dastranj 1
  • Ebrahim Ebrahimi 2
  • Mahrokh Gholami 3
1 Associate Professor, Department of Qur'an and Hadith Studies, Arak University, Arak, Iran;(corresponding author)
2 Full Professor, Department of Qur'an and Hadith Studies, Allameh Tabatabae'i University, Tehran, Iran
3 Ph.d in Qurʾān and Hadith Studies, Arak University, Arak; Iran
چکیده [English]

Introduction
Throughout the history of Islam, incorrect and biased readings of some Qurʾānic ayahs and Aḥādīth have always caused doubts and objections to the sanctity of this religion. Considering that among the decrees covered by the Qurʾān and Aḥādīth is Jihad and the issues surrounding it, and the Ḥadīth “umirtu an uqātila al-nās" (I have been commanded to fight people) is one of the challenging Aḥādīth in this field cited in the jurisprudential rulings of Jihad, with incorrect readings of this Ḥadīth and reference to it, some intend to present Islam as a violent religion. Therefore, an analysis of this Ḥadīth using new research methods and approaches can provide a methodical reading of it.
Materials and Methods
Since the dating of Aḥādīth determines the approximate time of their emergence as well as the course of their historical development, the present article seeks to analyze the aforementioned Ḥadīth using an analytical and combined dating method. To do so, first, the course of historical development of the Ḥadīth at issue will be determined using external and internal dating and then external data and contexts will be employed to externally date the Ḥadīth. Afterwards, given the various writings of such Aḥādīth in Ḥadīth and fiqh sources of Sunnah and Shia, the important points in its internal dating will be investigated. The next step is finding a "common circle" which in the review of the documents of the Ḥadīth will help to determine its date. The final result will arise from the integration and comparison of these reviews that will be presented in the form of isnād-text combined analysis. It is necessary to mention that one of the problems in the external dating of Aḥādīth is studying the cause of entry or the circumstances of the issuing of the Ḥadīth. Accordingly, in external dating of the Aḥādīth expressing the circumstances of issuing of the Ḥadīth “I have been commanded to fight against the people until they testify that there is none worthy of worship except Allah. If they do that, their lives and their properties are protected from me, except for the rights of Islam.” it is particularly important to find the historical course of the sources under discussion as well as the historical references mentioned in the Ḥadīth. In the dating of the text of the Ḥadīth, the first step is finding and studying commonalities and differences between different writings of the Ḥadīth in order to achieve the possible and probable developments in the text that can show the overall picture of the changes made in the Ḥadīth. In fact, the structures added to the text or reduced from it, help to attain the original structure of the narrative which other writings of the Ḥadīth have most probably originated from it.
Results and Finings
The dating of the Ḥadīth "umirtu an uqātila al-nās" (I have been commanded to fight people…) showed that this Ḥadīth includes the highest variety of tradition in Sunni narrative sources, particularly in their primary sources, and the texts of these Aḥādīth differ from each other in terms of phrasings and wordings to the extent that one can say these differences are not merely structural. The common circles of these Aḥādīth among the Sunni sources are Abu Hurayra, Malik ibn Anas, Nu'man ibn Salim, and Aws ibn Abi Awas. The oldest source of this Ḥadīth is a fiqh reference among Sunnis and the history of its fiqhi application goes back to the conversation between Umar and Abu Bakr during Ridda Wars, in which citing from the Prophet (S) in the aforesaid Ḥadīth, the decree of fighting those refusing to give Zakat has been drawn while in the cause of the entry of this Ḥadīth which has happened at the time of Wafd Thaqeef, we see an opposing viewpoint. In fact, it can be understood from these Aḥādīth that the Prophet (S) aimed at preventing and specifying the limit of fight and the Aḥādīth concern this limit rather than the cause of fight, that is, La Ilaha Illallah is the redline of fight. Therefore, if the fighting side says La Ilaha Illallah, fighting against them becomes unjustifiable. The network of isnād of the Aḥādīth that in addition to La Ilaha Illallah includes other propositions has ways of singular tradition and the common ring of these Aḥādīth is Qutaiba ibn Said, the closest transmitter to the collectors of Ḥadīth.
Conclusion
The network of isnāds in this group of Aḥādīth, has a spider-like web, which indicates the weakness of the Ḥadīth in question. The Ḥadīth “umirtu an uqātila al-nās" (I have been commanded to fight people) has a singular tradition and it has not been included in the primary sources of Shia although Sheikh Sadugh and Sheikh Tousi, living in the fourth and fifth (AH) centuries, have narrated this Ḥadīth with Sheikh Sadough citing a reference for his mention. Also, naming its source, Barghi has mentioned this Ḥadīth in his Al Mahasen. Because of ways of singular tradition as well as being narrated with no name of the transmitter in other sources, however, drawing the network of isnād and finding the common ring in Shia sources for this Ḥadīth is impossible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dating
  • Ḥadīth
  • Isnād-man
  • Jihad
  • “umirtu an uqātila al-nās

مراجع

منابع

قرآن کریم.
آقایی، سید علی. (1390). تاریخ‌گذاری احادیث بر مبنای روش تحلیل ترکیبی اسناد - متن: امکانات و محدودیت‌ها. صحیفۀ مبین، شمارۀ 50: 101ـ140.
ابن‌أبی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین‏. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة (مجتبی عراقى، محقق). قم: دار سیدالشهداء للنشر.
ابن‌اثیر، عزالدین أبوالحسن. (1385ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر- دار بیروت.
ابن انس، مالک‏. (1425ق). ‏ موطأ الامام مالک‏ (محمد مصطفى‏اعظمى، محقق). ابوظبى:، مؤسسه زاید بن سلطان آل نهیان للأعمال الخیریة و الانسانیة.
ابن‌حنبل، احمد بن محمد. (1416ق). مسند الامام أحمد بن حنبل (عامر غضبان، ابراهیم زیبق و همکاران، محققان). بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن‌حیّون، نعمان بن محمد مغربى‏. (1385ق). دعائم الاسلام‏ (آصف فیضى، محقق). چ۲. قم: مؤسسة آل البیتk‏.
ابن سعد، محمد. (1410ق). الطبقات الکبرى (محمد عبدالقادر عطا، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌سیدالناس، أبوالفتح محمد. (1414ق). عیون الأثر فى فنون المغازى و الشمائل و السیر (ابراهیم محمد رمضان، تعلیق). چ۱. بیروت: دارالقلم.
ابن‌عبدالبر، أبوعمر یوسف بن عبدالله. (1412ق). الاستیعاب فى معرفة الأصحاب (على محمد البجاوى. محقق). چ۱. بیروت: دارالجیل.
ابن‌ماجه، محمد بن یزید. (بی‌تا). سنن ابن‌ماجه (محمدفؤاد عبدالباقی، محقق). بیروت: دارالفکر.
ـــــــــ. (1418). سنن ابن‌ماجه‏ (بشار عواد معروف، محقق). بیروت: دارالجیل.
ابوداود، سلیمان بن اشعث‏. (1420ق). سنن أبی داود (سید ابراهیم، محقق). قاهره: دارالحدیث.
الهی خراسانی، مجتبی، و مروارید، محمد. (1396). نقد مستند روایی نظریه جهاد دعوت، بررسی موردی حدیث مقاتله. جستارهای فقهی و اصولی، ۳ (۸): ۹ـ۳۶.
بخارى، محمد بن اسماعیل‏. (1410ق). صحیح البخاری‏. تحقیق وزارة الأوقاف. چ۲. قاهره: جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة.
برقى، احمد بن محمد. (بی‌تا). المحاسن‏ (جلال‏الدین محدث، مصحح). چ۲. قم: دارالکتب الاسلامیة.
بیهقی، ابوبکر. (1424ق). السنن الکبری (محمد عبدالقادر عطا، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیه.
ترمذى، محمد بن عیسى‏. (1419ق). سنن الترمذی (احمد محمد شاکر، محقق). قاهره: دارالحدیث‏.
حاکم، محمد بن عبدالله. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین (مصطفی عبدالقادر عطا، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیه.
حر عاملى، محمد بن حسن. (1425ق). ‏إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏. بیروت: اعلمى.
حلى، حسن بن یوسف. (1982م‏). نهج الحقّ و کشف الصدق‏. بیروت‏: دارالکتاب اللبنانی.
دارمى، عبدالله بن عبدالرحمن. (1421ق). مسند الدارمی ( سنن الدارمی) (حسین سلیم دارانى، ‏محقق). ریاض: دارالمغنی‏.
دیلمی، حسن بن محمد. (1408ق). أعلام‌الدین فی صفات المؤمنین. قم: مؤسسة آل البیتk‏.
راد، علی. (1394). خاورشناسان و حدیث امامیه. علوم حدیث، شمارۀ 78: 23ـ59.
رفعت، سید احمد. (2014م). النبی المسلح؛ الوثاق السریة للحرکات الاسلامیة فی مصر. چ۲. بی‌نا.
شافعی، محمد بن ادریس. (1410). الأم. بیروت: دارالمعرفه.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1380). روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: بوستان کتاب.
صدوق، محمد بن على بن بابویه‏. (1378ق). عیون أخبار الرضاt‏ (مهدی لاجوردى، محقق). تهران: نشر جهان‏.
ـــــــــ‏. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. چ۲. قم: دارالشریف الرضی للنشر‏.
ـــــــــ‏. (1416ق). الخصال (علی‌اکبر غفاری، مصحح). چ۵. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی‏.
ـــــــــ‏. (1414ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسة آل البیتk لاحیاء التراث.
ـــــــــ‏. (1407ق). الخلاف. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الاسلامی.
عاصمی مکی، عبدالملک. (1419ق). سمط النجوم العوالی فی انباء الاوائل وا التوالی (عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، محققان). بیروت: دارالکتب العلمیه.
قاسم‌پور، محسن، و شیرین‌کار موحّد، محمد. (۱۳۹۶). بررسی سندی و دلالی حدیث أُمِرْتُ‏ أَنْ‏ أُقَاتِلَ‏ النَّاسَ... . پژوهش‌های قرآن و حدیث، ۵۰ (۱): ۱۰۱ـ۱۲۱.
قمی، على بن ابراهیم‏. (1404ق). تفسیر القمی‏ (طیب موسوى جزائرى، مصحح). چ۳. قم: دارالکتاب‏.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1429ق). الکافی. قم: دارالحدیث.
گلدزیهر، اگناس. (1378 ق). العقیدة و الشریعة فی الاسلام. مصر: دارالکتب الحدیثه.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار (جمعى از محققان). چ۲. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
مسلم بن حجاج‏. (1412ق). صحیح مسلم‏ (محمد فؤاد عبدالباقى، مصحح). قاهره: دارالحدیث‏.
معارف، مجید، و شفیعی، سعید. (1394). درآمدی بر مطالعات حدیثی در دوران معاصر. تهران: سمت.
مقریزى‏، تقى‌الدین احمد بن على. (1420ق). إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع (محمد عبدالحمید النمیسى، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیة.
مؤدب، سید رضا، و ستار، حسین. (۱۳۹۳). بررسی نقش روات مشترک در اخبار منتقله، مطالعۀ موردی جعابی از مشایخ صدوق. حدیث‌پژوهی، شمارۀ ۱۱: ۲۰۷ـ۲۳۸.
نسائی، احمد بن علی. (بی‌تا[الف]). السنن الکبری (عبدالفتاح ابوغده، محقق). حلب: مکتب مطبوعات اسلامیه.
ـــــــــــ. (بی‌تا[ب]). المجتبى من السنن. اردن: بیت الأفکار الدولیة.
نورى، حسین بن محمد تقى. (1408ق). ‏ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسة آل البیتk.
واقدى‏، محمد بن عمر. (1409ق). المغازى‏ (مارسدن جونس، محقق). چ۳. بیروت: مؤسسة الأعلمى.
Cook, Michael. (1981). Early Muslim Dogma: A Source-Critical Study. Cambridge: Cambridge University Press.
Juynboll, G.H.A. (1989). Some Isnād-Analytical Methods Illustrated on the Basis of Several Women Demeaning Sayings from Ḥadīth Literature. Al-Qanṭara, X.
-----------. (1993), Nāfiʿ, the Mawlā of Ibn ʿUmar, and His Position in Muslim Ḥadīth Literature. Der Islam, 70.
-----------. (1994). Early Islamic Society as Reflected in Its Use of Isnāds. Le Muséon, 107: 12.
-----------. (2001). (Re)appraisal of Some Technical Terms in Ḥadīth Science. Islamic Law andSociety, 8.
Motzki, H, (1996). ‘Que vadis, Hadith- Forschung? Eine Kritische Untersuchung von G.H.A. Juynboll: Nafi’ mawla of Ibn ‘Umar, his position in Muslim Hadith Literature. Der Islam.
-----------. (2000). The Murder of Ibn Abī l-Ḥuqayq: on the Origin and Reliability of Some Maghāzī- Reports. in idem (ed.), The Biography of Muḥammad: the Issue of the Sources, Leiden: Brill.
-----------. (2005). Dating Muslim Tradition: A Survey. Arabica, 52:2.
Schacht, J. (1949). A Revaluation of Islamic Tradition. Journal of the Royal Asiatic Society, 156-165.
References
The Holy Qurʾān
Abu Dawaoud, S. (1999). Sunane Abi Dawoud (S. Ebrahim). Dar al-Hadith. [In Arabic]
Aghaei, S. A. (2011). Tarikhgozariye ahadith bar mabnaye raveshe tahlile tarkibiye Isnad -matn: Potentials               and limitations. Sahife-ye Mobin, 50, 101-140. [In Persian]
Asemi Makki, A. (1998). Samt al-nojom al-avali fi anbae al-avael va al-tavali   (A. Ahmed Abdulmajoud & A. M. Moavvez). Dar-al Kotob Ilmiyah. [In Arabic]
Barqi, A. (n.d.). Al Mahasen (Corrected by J. Mohaddeth). (Vol. 2). Dar-al Kotob Islmiyah. [In Arabic]
Beihaqi, A. (2003). Al-sunan al-kobra (M. Abdulghader Ata'). Dar-al Kotob Ilmiyah.
Bukhari, M. (1989). Sahih Al-Bukhari: An investigation by the ministry of endowments (Vol. 2). Arab Republic of Egypt, Ministry of Endowments, Supreme Council for Islamic Affairs, Committee        for the Revival of Sunnah Books.
Cook, M. (1981). Early Muslim dogma: A source-critical study. Cambridge University Press.
Darimi, A. (2000). Musnad Al Darmi (Traditions of Al Darmi) (H. Salim Darani). Dar Al Muqni. [In Arabic]
Deilami, H. (1987). Aalam al-din fi sefat al-momenin. Foundation of Al Albait. [In Arabic]
Elahi Khurasani, M., & Morwarid, M. (2017). A criticism of the traditional documentary of the theory of Jihad daawat: the case study of Hadith of Muqatila. Jostarhaye Feghhi va Osuli, 3(8), 9-36. [In Persian]
Ghasempour, M., & Shirinkar Movahed, M. (2015). Barrasiye Sanadi va delaliye hadithe "omerto an oghatela al-nas…"Iranian Journal for the Quranic Sciences and Tradition.  50(1), 101-121. [In Persian]
Goldziher, A. (1958). Al-aghidah va al-shriah fi al Islam. Dar-al Kotob al Haditha.
Hajjaj, M. (1991). Sahih Muslim (corrected by M-F. Abdulbaghi). Dar al-Hadith. [In Arabic]
Hakem, M. (1990). Al-Mustadrak ala al-sahihein (M. Abdulghader Ata'). Dar-al Kotob Ilmiyah. [In Arabic]
Helli, H. (1982). Nahj al-hagh va kashf al-sedgh. Dar al-Kotob Al-Lobnani. [In Arabic]
Horre Ameli, M. (2004) Esbat al-hedat bel- nosous va al-mojezat. A'laami. [In Arabic]
Ibn Abd al-Bar, A. (1991).al-estiab fi marefah al-ashab (A. M. Albajavi). Dar-al Jabal. [In Arabic]
Ibn Abi Jumhur, M. (1984). Awali al-laali al-aziziyah fi al- ahadith al-madiniyah(M. Eraghi). Dar Seyed Al               Shohada Lenashr [In Arabic].
Ibn Anas, M. (2004). Muwatta of Imam Malik (M. Mostafa Azami). Zayed ibn Sultan Al Nahyan Foundation for Charitable and Humanitarian Works. [In Arabic]
Ibn Athir, E. (1965). Al-kamel fi al-tarikh. Dar Sadir-Dar Beirout. [In Arabic]
Ibn Hanbal, A. (1995). Musnad al-Imam Ahmad ibn Hanbal (A. Ibrahim Zeibagh et al.). Al-Resala Foundation. [In Arabic]
Ibn Hayyan, N. (1695). Daaem al- Islam (A. Feizi). (Vol. 2). Al-Bayt Foundation. [In Arabic]
Ibn Majih, M. (1997). sunane Ibn Majah (B. A. Marouf). Dar al-Jabal. [In Arabic]
------------. (n.d.). sunane Ibn Majah (M. Abdulbaghi). Dar al-Fikr. [In Arabic]
Ibn Sa'ad, M. (1989). Al-tabaghat al-kobra (M. Abdulghader Ata'). Dar-al Kotob Ilmiyah. [In Arabic]
Ibn Seyed Alnas, A. (1993). Oyoun al-athar fi fonoun al-maghazi va al-shamael va al-seir (commented by I. Mohammad Ramezan). Dar-al Ghalam.
Juynboll, G. H. A. (1989). Some isnād-analytical methods illustrated on the basis of several women demeaning sayings from Ḥadīth literature. Al-Qanṭara.
Juynboll, G. H. A. (1993). Nāfiʿ, the Mawlā of Ibn ʿUmar, and his position in Muslim Ḥadīth literature. Der Islam, 70, 207-244.
Juynboll, G. H. A. (1994). Early Islamic society as Reflected in its use of isnāds. Le Muséon, 107(1), 151-     194.
Juynboll, G. H. A. (2001). (Re)appraisal of some technical terms in Ḥadīth science. Islamic Law and Society, 8(3), 303-349. https://doi.org/10.1163/156851901317230611
Kulayni, M. (2008). al-Kafi. Dar-al Hadith. [In Arabic]
Maaref, M., & Shafiei, S. (2015). Daramadi bar motaleate hadithi dar dorane moaser. SAMT. [In Persian]
Majlesi, M-B. (1982). Bihar al-Anwar (Vol. 2). Arab Heritage Revival House. [In Arabic]
Moghrizi, T. (1999). Emta al-asma bema lelnabi men al-ahval va al-amval va al-hefdah va al-mata (M. Abdulhamid Al Namisi). Dar-al Kotob Ilmiyah.
Muaddab, S. R., Sattār, H. (2014). Barresi naghshe vevayate moshtarak dar akhbare montagheleh: A case study of Je'aabi, one of the Sheikhs of Saduq. Hadith Studies, 11, 207-238. [In Persian]
Mutzki, H. (1996). ‘Que vadis, Hadith- Forschung? Eine Kritische Untersuchung von G. H. A. Juynboll: Nafi’ mawla of Ibn ‘Umar, his position in Muslim Hadith literature. Der Islam.
Mutzki, H. (2000). The murder of Ibn Abī l-Ḥuqayq: On the origin and reliability of some Maghāzī-Reports. In idem (ed.), The biography of Muḥammad: the Issue of the sources (pp. 170-239). Brill.
Mutzki, H. (2005). Dating Muslim tradition: A survey. Arabica, 52(2), 204-253.
Nisaei, A. (n.d.a). al-sunan al-kobra (A. Abouqadeh). Maktab Matbou'at Islamiah. [In Arabic]
-----------. (n.d.b). al-mojtaba men al-sunan. House of International Ideas. [In Arabic]
Nouri, H. (1987). Mustadrak al wasail va  mustanbat al masail. Al-Bayt Foundation.
Qomi, A. (1983). Tafsir al-Qomi (corrected by T. Mousavi Jazaeri) (Vol. 3). Dar-al Ketab. [In Arabic]
Rad, A. (2015). Khavarshenasan va hadithe Imamiyeh. Oloume Hadith, 78, 23-59. [In Persia]
Raf'at, S. A. (2014). Al-nabi al-mosleh: The secret documents of the Islamic movements in Egypt (Vol. 2). N. P.
Saduq, M. (1958). Uyoun Akhbar Al-Ridha (M. Lajevardi). Nashre Jahan. [In Arabic]
-----------. (1985). Thawāb al-aʿmāl wa ʿiqāb al-aʿmāl. (Vol. 2). Dar al-Sharif al-Razi Lenashr. [In Arabic]
-----------. (1993). Tazkerah al-foghaha. Al-Bayt Foundation for Heritage Revival. [In Arabic]
-----------. (1995). Al-Khisal (corrected by A. A. Ghaffari). (Vol. 5). Teachers in the seminary                              in Qom, the Islamic Publishing Foundation. [In Arabic]
Schacht, J. (1949). A revaluation of Islamic tradition. Journal of the Royal Asiatic Society, 81(3-4), 143-    154.
Shafi'i, M. (1989). Al omm. Dar Al-Marafah. [In Arabic]
Shahid Thani, Z. (2001). Rawd al-Jinan fi sharhe ershad al-azhan. Boustane Ketab. [In Arabic]
Tirmidhi, M. (1998). sunan Al Tirmidhi (A. M. Shakir). Dar al-Hadith. [In Arabic]
Vaghedi, M. (1988). Al-Maghazi (M. Jones) (Vol. 3). Ala'lami Foundation. [In Arabic]
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار