بررسی سندی و دلالی روایتِ «خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَایَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَایَرَاهُنَّ الرِّجَالُ»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

روایتِ «خیر للنساء» ازجمله از جمله روایات مشهوری است که با عبارات گوناگون در متون‌ تاریخی، اخلاقی و حدیثی شیعه و اهلسنت گزارش شده‌ است؛ اما به‌رغم گزارش روایت در متون حدیثی مختلف، به اعتبار سندی آن کمتر توجه شده و بیشتر مطالعات در حوزۀ دلالت این روایت صورتگرفته است. این ‌پژوهش با توجه به سیر روایتگری حدیث در منابع شیعه و اهل‌سنت و بررسی دیدگاه‌های ارائه‌شده در فهم متن آن، به این نکته متفطن شده که ازنظر سندی این حدیث فاقد اعتبار است و بیشتر منابع آن‌را به‌صورت مرسل گزارش نموده‌اند؛ همچنین در برخی گزارش‌ها اضطراب قابل توجهی دیده می‌شود. در بخش دلالت نیز بیشتر پژوهشگران، روایت را ناظر به حکمی خاص در مورد زنان دانسته و بر اینباورند که زنان باید با پرداختن به فعالیت‌های مربوط به خانهداری و تربیت فرزند از حضور در اجتماع پرهیز کنند؛ درحالیکه با اغماض نسبت به سند این حدیث، اگر مضمون روایت مورد تأمل قرار گیرد، برداشت‌های دیگری نیز دربارۀ آن قابل طرح است و درنتیجه نمیتوان براساس این کلام، زنان را از حق حضور اجتماعی خود محروم ساخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Isnad and Implication Examination of the Tradition "kjayrun linnisā’I an lāyarayna al-rejāl wa lāyarāhunna al-rijāl"

نویسنده [English]

  • Davood Esmaeili
Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction
The tradition of "Good for Women" is one of the famous traditions that have been reported with various expressions in the historical, ethical and hadith texts of the two main Islamic Sects. However, in the conducted studies, despite the report of the tradition in various hadith texts, more attention has been paid to the implication of this tradition than to its Isnad validity. While this tradition is reported in the form of a "mursal" in most sources, and sometimes go with iḍṭirāb in the text. In the implication section, most of the researchers consider the tradition to refer to a special ruling about women and believe that women should avoid being in the community by dealing with activities related to housekeeping and raising children. While ignoring the authenticity of this hadith, if only the content of the tradition is considered, other views can be proposed about it, and women cannot be deprived of their right to social presence based on this report.
Materials and Methods
In this research, focusing on the reporting process of the tradition of "Good for Women" in the hadith sources of the two main Islamic Sects, the isnad status and its textual changes in different texts have been evaluated. In this regard, all the sources in which this tradition is narrated have been studied and analyzed. The Shiite sources in which the tradition is reflected are: "Da’ā’im alـEslām", the book "Mūlid fāṭimah" or "Akhbār fāṭima", "Makārim Akhlāq alـNabī wa alـA’immah", "Manāqib ‘Āl Abiṭālib", "Makārim alـAkhlāq", "Kashf alـGhummah fī Marifat alـA’immah". Among Sunni sources, this tradition can be seen in the books "Ḥlyat al-Awliya wa Ṭabaqāt al-Aṣfiya’", Iḥyā’ Ulūm alـDīn", "Kanz al-Ummāl fī sunan alAqwāl wa al-Af’āl".
Results and Discussion
Research in hadith texts is one of the necessities for the correct understanding of jurisprudence and moral issues, which has always been the concern of Islamic thinkers in line with the detailed analysis of religious teachings. Generally, hadith scholars do not limit the final evaluation of hadiths to the examination of Isnad, but also consider it necessary to analyze hadiths in terms of text and content. Because neglecting each of them leads to misunderstandings and misconceptions of the Sunnah and the words of the Prophet (pbuh) and Imams (as). Among the notable traditions in the hadith texts that are found in Shia and Sunni hadith sources and various analyses have been made about them, is the hadith "kjayrun linnisā’I an lāyarayna al-rejāl wa lāyarāhunna al-rijāl" This tradition has been reported in different sources with different words and attributed to Ḥaḍrat Zahrā (as). The analyses presented around this hadith are so different that sometimes no common value can be found between them. For example, a group has concluded that women must not appear in the community but stay at home, only by addressing the words of this hadith. On the other hand, another group, emphasizing the weakness of the chain of transmission, considered the hadith to be invalid and rejected it.
Conclusion
The tradition of "Good for Women" is found neither in any of the four Main Shia hadith books nor in six authentic Sunni ones. Additionally, in most of the late hadith sources, it has been transmitted in the form of "mursal", without valid sanads. Furthermore, although some sources have presented the tradition as "musnad", most of their transmitters are accused of lying, fabricating hadiths, and falsification. After all, accepting the transmission of the hadith from the "Imam", it should also be noted that according to the literal meaning of the word "Ra’y", the meaning of "Ru’yah" is the staring and precise and lustful gaze of alien men and women at each other, not the fleeting and natural gaze that is common in social interactions. In addition, considering that a woman as a human being is responsible in social and political issues and it is not possible to deal with this responsibility except with a chaste presence that is in accordance with the laws of Islamic Sharia, and considering the practical life of Ḥaḍrat Zahrā (as) as a perfect role model of a responsible woman, it can be said that in this hadith she invited everyone, especially women, to observe hijab and chastity in the community, because Islam prefers the law-abiding presence of women in the community to their isolation

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • Good for Women
  • Housekeeping
  • Community
 قرآن کریم.
ابن‌ابی‌الحدید، ع.‏ (۱۴۰۴ق). شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. قم: ‏مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی‏.
ابن‌اثیر، ع. (1409ق). اسد الغابة فی معرفة الصحابه. بیروت: دارالفکر.
ابن‌بابویه، م. (1378ق).‏ عیون أخبار الرضاt‏. تهران:‏ نشر جهان.
ابن‌حَیُّون، ن. (1385ق). دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام والقضایا و الاحکام عن اهل بیت رسول الله علیه و علیهم افضل السلام. مصر: دارالمعارف.
ابن‌سعد (1968م). الطبقات الکبری. قاهره: طبعة دارالتحریر.
ابن‌شهرآشوب، م. (1380ق). معالم العلماء. عراق، نجف اشرف: المطبعة الحیدریه.
ـــــــــــ (۱۳۷۹ق). مناقب آل ابیطالبt. قم: انتشارات علامه.
ابن‌فارس، ا. (1404ق). معجم مقاییس اللغه. قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
ابونعیم اصفهانی، ا. (۱407ق). حلیة الأولیاء و طبقات الاصفیاء. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اربلی، ع. (1381ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمهk. تبریز: بی‌نا.
افندى، ع. (1431ق). ریاض العلماء و حیاض الفضلاء. لبنان- بیروت: ‏مؤسسة التاریخ العربی‏.
امین عاملی، م. (۱۴۰۳ق). اعیان الشیعه. بیروت: دارالتعارف.
البانی، م. (1412ق). سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة و أثرها السیئ فی الأمة. ‌ریاض: دارالمعارف.
حر عاملی، م. (1409ق). وسائل الشیعه. قم‏: مؤسسة آل البیت. ‏
حفنى، ع. (2004م). موسوعة القرآن العظیم‏. مصر- قاهره: مکتبة مدبولی.
خوانسارى، م. (1390ق). روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات. قم: اسماعیلیان.
خویی، ا. (1413ق). معجم الرجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. بی‌جا: بی‌نا.
ذهبی، ش. (1419ق). تذکرة الحفاظ. بیروت: دارالکتب العلمیه.
راغب اصفهانى، ح. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن‏. بیروت:‏ دارالشامیه.
رشیدرضا، م. (1984م). حقوق النساء فی الاسلام. بی‌جا: بینا.
سیوطی، ع. (1993م). الدر المنثور. بیروت: دارالفکر.
الصالحی الشامی، م. (1414ق). سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد. بیروت: دارالکتب العلمیه.
صدر، ح. (1429ق). ‏تکملة أمل الآمل‏. لبنان- بیروت: دار المؤرخ العربی.‏
طباطبایی، م. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
طبرسی، ح. (1412ق). مکارم الأخلاق. قم: الشریف المرتضى‏.
عسقلانی، ا. (1415ق). الاصابة فی تمییز الصحابه. بیروت: دارالکتب العلمیه. 
غزالی، ا. (۱۴۱۲ق). إحیاء علوم الدین. بیروت: دارالمعرفه.
فیض کاشانى، م. (1406ق). الوافی. اصفهان: بی‌نا.
ـــــــــــ (۱۴۲۸ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
قطب راوندی، س. (1430ق). مکارم أخلاق النبى و الائمةk. عراق: دار مخطوطات.
قهپانی، ع. (1364ش). مجمع الرجال. قم: اسماعیلیان.
کلینى، م. (1407ق). الکافی. ‏تهران: دارالکتب الاسلامیه.
متقی هندی، ع. (1989م). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال. بی‌جا: الرساله.
مجلسی، م. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت:‏ دار إحیاء التراث العربی.
مدنی، ب. (1392ش). نقش زنان در جنگ‌های عصر حکومت امام علیt. فصلنامۀ فرهنگ پژوهش، شمارۀ 13، ۳ـ۴۴
مطهری، م. (1379ش). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
معینی کرکبندی، ا. (1384ش). نقش سیاسی زنان در حکومت حضرت علیt. مجلۀ نامۀ جامعه، شمارۀ 13، ۵۶ـ۶۵.
مهریزی، م. (1382ش). شخصیت و حقوق زن در اسلام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نجاشی، ا. (1365ش). رجال نجاشی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
ولوی، س. (۱۳۸۹ش).‌ معنای کنایی در حدیثِ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَایَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَایَرَاهُنَّ الرِّجَالُ. صحیفه مبین، شمارۀ ۴۷، ۱۲۸ـ۱۴۵.
هاشمی شهیدی، ر.، و جعفریان، ر. (1393ش). سیر تحولات تاریخی حضور زنان در مساجد و اماکن اسلامی و تأثیر آن بر معماری مساجد. مجلۀ شیعه‌شناسی، شمارۀ 45، ۱۷۷ـ۲۱۰.
هاشمى خویى، ح. (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة (خوئى). تهران: بی‌نا.
الهلالی، س. (۱۴۰۵ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی. قم: انتشارات هادى‏.
هیثمی، ن. (١٤١٤ق). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. القاهره: مکتبة القدسی.
یوسفی غروی، م. (۱۳۸۷ش). مولد فاطمه. دفتر نوزدهم میراث حدیث شیعه. نشر دار الحدیث.
References
The Holy Quran.
Abo Nuaym Isfahani (1988). Helyat aluliya va Tabaqat al Asfiya. Beirut: Dar alـKotob alـElmiah. (In Persian).
Afandi, A. (2009). Reyaz alـOlama va Heyaz alـFozala. LobnanـBeirut: Moasesah alـTarikh Alـarabi. (In Persian).
Albani, M. (1991). Selsela alـAhadith alـZaeifah. Riyaz: Dar Alـmaaref. (In Persian).
Al-Helali, S. (1984), Ketab Solaym b.Qiys alـHelali. Qum: Hadi. (In Persian).
AlـSalehi alـShami, M. (1993). Sobol alـHoda, alـRashad fi Sira Khayr alـEbad. Beirut: Dar alـKotob alـElmiah. (In Persian).
Amin Ameli, M. (1982). A'yan al-Shi'ah. Beirut: Dar alـTaarof. (In Persian).
Asqalani, A. (1994), alـEsaba fi Tamyyiz alـSahabah. Beirut: Dar alـKotob alـElmiyeh. (In Persian).
Erbeli, A. (1961). Kashf alـGhoma fi Marefa alـAemah. Tabriz. (In Persian).
Fiz Kashani, M. (1985). alـVafi. Isfahan. (In Persian).
--------- (2007). alـMohaja alـBayza fi Tahzib alـEhya. Qum: Nashr Eslami. (In Persian).
Gazali, A. (1991). Ehya Ulom alـDin. Beirut: Dar alـMarefa. (In Persian).
Ghahpani, A. (1986). Enayat aـlLah. Qum: Esmaeilina. (In Persian).
Hanafi, A. (2004). Mosua alـQuran alـAzin. MesrـQahereh: Maktaba Madboli. (In Persian).
Hashami Khoei, H. (1979). Menhaj alـBraat. Tehran. (In Persian).
Hashami Shahidi, R., & Jafarian, R. (2013). The Course of Historical Developments of the Presence of Women in Mosques and Islamic Places and Its Impact on the Architecture of Mosques. Journal of Shia Studies, N. 45, 177-210. (In Persian).
Hithami, N. (1993). Majma alـZavaed va manba alـFavaed. alـQahra: Maktaba alـQodsi. (In Persian).
Hur Ameli, M. (1988). Wasail alـShiah. Qum: Al alـBayt. (In Persian).
Ibn AbiـalـHadid, A. (1983). Sharh Nahj alـBalagha. Qum: Maktaba alـmarashi. (In Persian).
Ibn Athir, A. (1988). Usd alـGHaba fi Marifa alـSahaba. Beirut: Dar alـFekr. (In Persian).
Ibn Babvayh, A. (1958). Uyon Akhbar alـReza.Tehran: Jahan. (In Persian).
Ibn Faris (1983). Mujam Magais alـLugha. Qum: Maktab alـ Ilm alـ Islami. (In Persian).
Ibn Hayyun, N. (1965). Da'a'em alـEslam. Mesr: Dar alـ Maaref. (In Persian).
Ibn Sad (1968). alـTabaqat alـKubra. Qahereh: Dar alـTahrir. (In Persian).
Ibn Shahr ـAshub, M. (1378). Maalim alـUlama. Najaf: alـMaktaba alـHaydariyya. (In Persian).
---------- (1959). Manaqeb Al AbiTaleb. Qum: Allameh. (In Persian).
Khansari, M. (1970). Rozat alـJannat. Qum: Esmaeilian. (In Persian).
Khui, A. (1989). Mujam alـRejal alـHadith. (In Persian).
Kuliynī, M. (1986). Al-Kāfī. Researches: A.A. Ghaffarī & M. Akhūndī. Tehran: Islamic Books. (In Persian).
Madani, B. (2013). The role of women in the wars of the era of Imam Ali's rule. Research Culture Quarterly, N. 13, 3-44. (In Persian).
Majlisi, M. (1982). Bihar ahـAnwar. Beirut: Dar alـTurath alـArabi. (In Persian).
Mehrizi, M. (2003). Shakhsiat va Hoqoq zan dar Eslam. Tehran: Elmi va Farhangi. (In Persian).
Moini Karakbandi, A. (2005). The Political Role of Women in the Government of Hazrat Ali (AS). The Letter of Community Magazine, N. 13, 56-65. (In Persian).
Motaqi Hendi, A. (1981). Kanz al Omal. alـResalat. (In Persian).
Mutahhari, M. (2000). Majmu a Athar. Tehran: Sadra. (In Persian).
Najashi, A. (1945). Rejal Najjashi. Qum: Jamaat alـModarresin. (In Persian).
Qotb, Ravandi, S. (2008). Makarem Akhlaq alـNabi va alـAema. EraQ: Dar Makhtotat. (In Persian).
Raqib Isfahani, H. (1991). alـMufradat fi Gharib Alfaz alـQuran. Beirut: Dar alـShameah. (In Persian).
Rashid Reza, M. (1984). Hoqoq alـnesaa fi alـEslam. (In Persian).
Sadr, H. (2008). Takmela Amal alـAmel. lobnan-Beirut: Dar al Moarekh alـArabi. (In Persian).
Suyuti, A. (1993). alـDurr alـManthur fi Tafsir alـMathur. Beirut: Dar alـFekr. (In Persian).
Tabarsi, H. (1991). Makarem alـAkhlaq. Qum: alـSharif alـMortaza. (In Persian).
Tabataii, M. (1970). al-Mizan فی Tafsir al-Qur'an. Beyrot: Institute of al-a'lami. (In Persian).
Walawi, S. (2010). Irony Meaning in Hadith of خواطر النساء an لا ترسیم al-rijal WA LA yarahunn al-rijal. sahifih Mubin, No. 47, 127-145. (In Persian).
Yusofi Gharavi, M. (2008). Moled fatema. Mirath HadiTh Shia, Dar alHadith. (In Persian).
Zahabi, Sh. (1998). Tazkirah al-Huffaz. Bayrut: Dar al-kutub al--ilmiyyah. (In Persian).