تضعیفات و توثیقات سهل بن زیاد در ترازوی داوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانش‌پژوه سطح چهار حوزۀ (دکتری)، گرایش فقه خانواده، مرکز آموزش عالی امام حسن مجتبی، تهران، ایران

3 استادتمام، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

سهل بن زیاد آدمی، ملقب به رازی، یکی از راویان کثیرالحدیث شیعه است. این راوی محضر امام جواد و امام هادی و امام حسن عسگریk را درک کرده است. روایات زیادی از این راوی نقل شده است؛ مثلاً مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی بیش از 150 مورد بدون واسطه از سهل بن زیاد روایت کرده است. اما درخصوص وثاقت و عدم وثاقت ایشان اختلاف نظر وجود دارد. اهمیت این بررسی در آنجا خودش را نشان می‌دهد که اثبات وثاقت سهل بن زیاد یا عدم آن تأثیر مهمی در حوزۀ معارف اعتقادی و فقهی شیعه خواهد گذاشت. برای تحقق این هدف، از شیوۀ اسنادی و روش توصیفی‌تحلیلی و در مواردی از روش تطبیقی استفاده شده است. این تحقیق با تتبع در سخنان اندیشمندان و کتاب‌های رجالی به این حقیقت دست یافت که علت مهم تضعیفات واردشده از ناحیۀ علمای متقدم در مورد سهل بن زیاد بازتاب دیدگاه سختگیرانه و تعریف مضیق آنان در مورد «غلو» است؛ ولی علمای متأخر تعریفی موسع‌تر داشته و در مورد غلو با آنان دارای اختلاف نظر بوده‏اند. ازاین‌رو از وثاقت سهل بن زیاد دفاع کرده و او را مورد اعتماد دانسته و روایات نقل‌شده از سهل بن زیاد را پذیرفته‏اند. ازاین‌رو بر مبنای سختگیرانۀ متقدمین او اهل غلو شمرده شده، اما بر مبنای تعریف موسع متأخرین و معاصرین، او مورد وثوق و اطمینان است. این پژوهش طبق بررسی انجام‌شده دیدگاه دوم را منصفانه‌تر می‌داند و به صرف وجود سهل در سند روایت، نمی‌توان آن را بی‌اعتبار دانست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sahl ibn Ziyad’s Weaknesses and Validations in the Scale of Arbitration

نویسندگان [English]

  • Ali Karbalaei Pazoki 1
  • Fatemeh Najafi Pazoki 2
  • Saleh Hassanzadeh 3
1 Associate Professor, Department of Islamic theology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran (Corresponding Author)
2 Fourth Level Student, Imam Hassan Mojtaba Higher Education Institute, Iran
3 Professor, Department of Islamic Studies, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Sahl ibn Ziyad Adami, nicknamed Razi, is one of the transmitters of many Shia hadiths. This transmitter has understood the presence of Imam Javad, Imam Hadi, and Imam Hasan Asgari (pbuh). Many traditions have been narrated from this transmitter; for example, Kuleini narrated more than 150 cases directly from Sahl ibn Ziyad in his Kafi book. However, there is a difference of opinion regarding their reliability and lack of reliability. The importance of this study shows that despite the fact that Sahl ibn Ziyad is one of the transmitters of many hadiths and many hadiths have been narrated from him in Kāfī book, most of the jurists have weakened Sahl ibn Ziyad and do not trust his hadiths before Muhaqiq Behbahani.
However, Muhaqiq Bihbahani in his "ta'liqat on Manhaj al-Maqal", p. 176 and the book of Masabih al-Zilam, vol. 2, p. 496, seeks to prove the reliability of Sahl ibn Ziyad. After Muhaqiq Behbahani, many researchers have believed in his reliability or at least the validity of his traditions. The question is, what is the basis of weakening Sahl ibn Ziyad? Are these weaknesses true about him? Are the validations made about Sahl ibn Ziyad defensible? The importance of this study is that proving the reliability of Sahl ibn Ziyad or lack of it will have an important impact on the field of Shia religious and jurisprudential education.
Methodology
In order to achieve this goal, a Isnad and a descriptive and analytical method, and in some cases, a comparative method have been used. Following the views of Rijal books such as Rijāl Ghada'iri, Rijāl Shaykh Tusi, Rijāl Najashi, Rijāl Kashshī, and... we carefully examined the different views about Sahl ibn Ziyad and by comparing them, we explained the basis of the viewpoint of validating and weakening of Sahl ibn Ziyad and the reason for his weaknesses.
Results and Discussion
By following the words of thinkers and the books of Rijali, we concluded that if we understand the reasons for the weakening of Sahl ibn Ziyad in the words of some great ones such as Kashshī, Ibn Walid, Shaykh Tusi, Ghada'iri, and Najashi, then we can explain their words. For example, Najashi in this sentence: "Kan Zaifa fi Hadith..." (He was very weak in hadith) did not consider Sahl ibn Ziyad to be weak, but attributed the weakness to his hadiths, which shows that he does not accept his method of narrating hadiths, and the phrase «غیر معتمد فیه» (He is unreliable) also indicates the unreliability of Sahl ibn Ziyad in hadiths. Many researchers have come to the phrase «ضعیف فی الحدیث» (weak in hadith) to refer to weakness and trust in messengers. For example, Sahib Jawahar says that Najashi said about Sahl that he is weak in hadith, and Ibn Ghada'iri also said that he narrates weak hadith and relies on the traditions of the messengers. These words do not contradict the validation of Sheikh Tusi and Allameh, because these taunts are about his traditions and not Sahl ibn Ziyad himself. It seems that if the bases of validating and weakening are explained correctly, proving the reliability of Sahl is not a difficult task. The main reason for not attesting to Sahl is his weakening by Ahmad ibn Muhammad ibn Isa Ash'ari, which is a reflection of Qomiein's strict view on "extremism" (Ghuluww); but this view has no scientific basis and is not accepted and confirmed by all the scholars of jurists. Therefore, the weakening that is based on it is also not accepted. In addition, there is much evidence on the reliability of Sahl, the most important of which are: the abundance of traditions about Sahl in important books such as Kafi, the abundance of quotes from great figures, the validation of Sahl ibn Ziyad and his reliability by the contemporary scholars such as Imam Khumeini (ra), Ayatullah Araki, Ayatullah Shubairi Zanjani, and Ayatullah Sobhani. Therefore, despite the accusations and weaknesses that have been made about Sahl, considering the much evidence on his reliability Sahl ibn Ziyad can be considered reliable and his traditions can be trusted, and because of the existence of Sahl ibn Ziyad in the document of a tradition, that tradition cannot be considered invalid.
Conclusion
By following the words of intellectuals and the books of Rijali, I reached the fact that the important reason for weakening Sahl ibn Ziyad Adami by the early scholars is the reflection of their strict view and narrow definition of "extremism" (Ghuluww), but the later scholars had a more extensive definition and different opinions about Ghuluww. Therefore, they defended the reliability of Sahl ibn Ziyad and considered him trustworthy, and accepted the traditions narrated by Sahl ibn Ziyad. Thus, based on the strictness of his predecessors, he is considered a hypocrite, but based on the extended definition of his early and later scholars, he is reliable. This research considers the second point of view to be fairer according to the investigation and it cannot be considered invalid just because of the existence of Sahl in the narrative document.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghuluww
  • Sahl ibn Ziyad
  • Rijāl Science
  • reliability of the transmitter

مراجع

قرآن کریم.
ابن‌غضائری، احمد بن حسین. (1422ق). رجال ابن‌غضائری (سید محمدرضا حسینی جلالی، محقق). قم: دارالحدیث.
ابن‌قولویه، جعفر بن محمد. (1398ق). کامل الزیارات. نجف: دارالمرتضویه.
اراکی، محمدعلی. (۱۳۷۹ش). کتاب الصلوة. قم: دفتر آیت‌الله اراکی.
ـــــــــــ. (1374ش). کتاب الطهارة. قم: مؤسسۀ در راه حق.
اردبیلی (مقدس اردبیلی)، احمد بن محمد. (بی‌تا). مجمع الفائدة والبرهان (مجتبی عراقی، محقق). قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
انصاری، مرتضی. (1415ق[الف]). کتاب الصلاة (گروه پژوهش کنگره، محقق و مصحح). قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ـــــــــــ. (1415ق[ب]). کتاب الطهارة (گروه پژوهش کنگره، محقق و مصحح). قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ایزدی، مهدی. (۱۳۹۷ش). جستاری در رویکردهای ابن‌غضائری به توثیق رجال همراه با واکاوی مفهوم غلو در اندیشۀ رجالی، حدیث‌پژوهی، ۱۰ (۱۹): ۲۰۷ـ۲۲۶.
بحرالعلوم، سید مهدی. (1363ش). فوائد الرجالیه. تهران: مکتبة الصادق.
بهبهانی، محمدباقر بن اکمل. (1424ق). حاشیة مجمع الفائدة والبرهان. قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
ـــــــــــ. (بی‌تا). التعلیقة علی منهج المقال. چاپ سنگی.
ـــــــــــ. (1402ق). مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع. قم: مؤسسۀ علامه وحید بهبهانی.
ترابی شهرضایی، اکبر. (1387ش). پژوهشی در علم رجال. قم: اسوه.
تستری، اسدالله (بی‌تا). مقاییس الانوار و نفائس الاسرار. قم: مؤسسة آل البیتk. 
تستری، محمدتقی. (۱۴۱۷ق). قاموس الرجال. چ۲. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین قم.
حائری مازندرانی، شیخ محمد بن اسماعیل. (1416ق). منتهی المقال فی احوال الرجال (گروه پژوهش آل البیتk، محقق و مصحح). قم: مؤسسة آل البیتk.
حر عاملی، محمد بن الحسن. (1402ق). وسائل الشیعه. چ۶. تهران: مکتبة الاسلامیه. 
حسینی، سید محمد بن محمدمیرداماد. (1422ق). الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیة (غلامحسین قیصریه‏ها و نعمت‌الله جلیلی، محقق). قم: دارالحدیث للطباعة والنشر.
حلّی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی. (1407ق). المهذّب البارع فی شرح المختصر النافع‏ (مجتبی عراقی، محقق و مصحح).‏ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.،
حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی‏. (بی‌تا). تذکرة الفقهاء (گروه پژوهش مؤسسة آل ‏البیتk، محقق و مصحح)‏. قم: مؤسسة آل‏ البیتk.
ـــــــــــ. (1413ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، محقق و مصحح). قم‏: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــ. (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب (بخش فقه در جامعۀ پژوهش‌های اسلامی‏، محقق و مصحح). مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
حلّی، نجم‌الدین جعفر بن حسن. (1413ق). الرسائل التسع، (رضا استادی‏، محقق و مصحح). قم: کتابخانۀ آیة‌الله مرعشی نجفی.
ـــــــــــ. (1407ق). المعتبر فی شرح المختصر. قم: مؤسسة سیدالشهداءt.
ـــــــــــ. (1412ق). النهایة و نکتها (نکت النهایة) (گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی‏، محقق و مصحح). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
حلی (فخرالمحققین)، ابوطالب محمد بن حسن. (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات قواعد. قم: اسماعیلیان.
حلی، یحیی بن سعید. (1386ق). نزهة الناظر (نورالدین واعظی، محقق و مصحح). نجف: مطبعة الآداب.
حسینی، سید علیرضا. (1395). جستاری در آموزه‌های امامتی سه تن از راویان متهم به غلو و نشانه‌های باورپذیری آن‌ها. قم: درسنامۀ علمی‌پژوهشی امامت‌پژوهی، شمارۀ 20: 85ـ132.
خوانساری، سید احمد. (1355ش). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (علی‌اکبر غفاری، محقق و مصحح). تهران: مکتبة الصدوق.
خمینی، سید روح‌الله موسوی. (بی‌تا). کتاب الطهارة (طبع جدید). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی7.
ـــــــــــ. (1415ق). المکاسب المحرمة (گروه پژوهش مؤسسه، ‏مصحح و محقق). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی7. ‏
خوئی، سید ابوالقاسم موسوی. (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات. قم: مرکز نشر آثار الشیعة.
ـــــــــــ. (1421ق). موسوعة الامام الخوئی‏ (مرتضی بروجردی، مقرر). چ۳. قم: مؤسسه إحیاء آثار الامام الخوئی.
سبحانی، جعفر. (1419ق). کلیات فی علم الرجال. قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــ. (1424ق). اصول الحدیث واحکامه. قم: مؤسسة امام صادقt.
سجادی امین، مهدی. (1395ش). اذن پدر در ازدواج دختر باکره. قم: مرکز تحقیقات زن وخانواده.
شبیری زنجانی، موسی. (1382ش). کتاب نکاح. قم: مؤسسۀ پژوهشی رأی‌پرداز.
شوشتری، محمدتقی. (1410ق). قاموس الرجال. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1398ق). التوحید. چ۲. قم: انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــ. (1410ق). من لا یحضره الفقیه. (علی‌اکبر غفاری، مصحح). قم: مکتبة الصدوق.
طبسی، محمدجعفر. (1433ق). سهل بن زیاد بین الوثاقة والضعف. چاپ سوریه: نشر مرکز فقهی ائمة اطهارk.
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1390ق). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـــــــــــ. (1415ق). الرجال (جواد قیومی اصفهانی، محقق). قم: مؤسسۀ نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
ـــــــــــ. (1420ق). الفهرست (سید عبدالعزیز طباطبایی، محقق). قم: کتابخانۀ محقق طباطبایی.
ـــــــــــ. (1387ق). تهذیب الأحکام‏. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـــــــــــ. (1419ق). استبصار (سید حسن موسوی خرسان، محقق). قم: دارالکتب الاسلامیه.
عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی بن احمد ‏زین‌الدین (1421ق). رسائل الشهید الثانی‏ (رضا مختاری و حسین شفیعی، محقق و مصحح). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.  
ـــــــــــ. (1380ش). روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
ـــــــــــ. (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام‏ (گروه پژوهش مؤسسۀ معارف اسلامی، محقق و مصحح). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب یوسفی‏. (1417ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع‏ (علی‏پناه اشتهاردی و آقا حسین یزدی، محقق و مصحح). ‏قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.،
فاضل لنکرانی، محمد. (1390ش). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله. قم: مرکز فقهی ائمة اطهارk.
قمی، ابن‌قولویه، ابوالقاسم جعفر بن محمد بن جعفر. (1398ق). کامل الزیارات. نجف: دارالمرتضویه.
قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم. (1404ق). تفسیر قمی. چ۳. قم: مؤسسة دارالکتاب.
کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی ج۱ـ۵. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کشی، ابو عمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز. (1490ق). اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی) (حسن مصطفوی، محقق و مصحح). مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
کرباسی، محمد. (بی‌تا). رسالة فی سهل بن زیاد الادمی. کتابخانۀ دیجیتال: مؤسسۀ تحقیقات نشر معارف اهل بیتk (lib.ahlolbait.com).
کرمی، محسن. (1397). نگاهی تحلیلی به رفتار احمد بن عیسی در تبعید برخی از روایان. قم: دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث، شمارۀ ۱: 65ـ81.
مامقانی، عبدالله. (1411ق). مقباس الهدایة فی علم الدرایة (محمدرضا مامقانی، محقق). قم: مؤسسة آل ‏البیت لاحیاء التراث.
ـــــــــــ. (1316ق). غایة الآمال فی شرح مکاسب. قم: مجمع ذخائر الاسلامیه.
مجلسی اول، محمدتقی. (1399ق). روضة المتقین (سید حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی، محقق). قم: بنیاد کوشان‌پور.
ـــــــــــ. (1414ق). لوامع صاحبقرانی. چ۲. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
مجلسی دوم، محمدباقر. (1387ش). الوجیزة فی الرجال (محمدکاظم رحمان ستایش، محقق). تهران: همایش بزرگداشت علامه مجلسی.
محقق داماد، محمد. (1381ش). کتاب الحج. قم: نشر اسراء.
محمدی (ری‌شهری)، محمد. (28/10/1394). درس خارج فقه حج: موضوع  وضعیت رجالی سهل بن زیاد. پایگاه رسمی محمدی ری‌شهری.
مسجدی، حیدر عبدالکریم. (1395ش). دراسة فی شخصیة سهل بن زیاد وروایته. قم: دارالحدیث.
مهدوی، حسن. (1391ش). سهل بن زیاد در آیینۀ علم رجال. قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهارk.
ـــــــــــ. (1395ش). بررسی شخصیت رجالی و حدیثی سهل بن زیاد. قم: مجلۀ فقه اهل بیت، شمارۀ 88: 175ـ210.
نجاشی، ابوالحسن احمد بن علی بن احمد. (1407ق). فهرست أسماء مصنفی الشیعة (رجال النجاشی)، (سید موسی شبیری زنجانی‏، محقق و مصحح). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
نجفی، محمد حسن بن باقر. (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (عباس قوچانی، محقق و مصحح). چ۷. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، ابوالقاسم. (1422ق). شعب المقال فی درجات الرجال (محسن احمدی، محقق)، چ۲. قم: کنگره بزرگداشت علامه نراقی.
Refrences
The Holy Quran.
Amelī (Shahid Sanī), Zain al-Din ibn Ali ibn Ahmed Zain al-Din (2000), Rasail al-Shahid al-(Reza Mokhtarī and Hossein Shafiei, researcher and proofreader) Qom: Office of Islamic Propaganda of Qom Seminary. [In Arabic]
----------------- (2001) Ruz al-Jinan fi Sharh Irshad al-Azhan. Qom: Bustan Ketab Institute. [In Arabic]
----------------- (1992) Masalak al-Afham. (Research group of the Institute of Islamic Education, researcher and proofreader) Qom: Islamic Encyclopaedia Institute. [In Arabic]
Arāki, Mohammad Ali (2000). Kitab Al-Salat. Qom: Office of Ayatullah Araki. [In Arabic]
---------------- (1995) Kitab Al-Taharah. Qom: Dar Rah-e Haq Institute. [In Arabic]
Ansārī, Mortezā (1994). Kitab Al-Taharah. First edition. Research Group of the Congress. Qom: World Congress of Commemoration of Sheikh Azam Ansari. [In Arabic]
---------------- (1994), Kitab al-Salah. (Congress Research Group, Proofreading Researcher) Qom: World Congress in honor of Sheikh Azam Ansari, first edition. [In Arabic]
Ardabīlī (Muqadas Ardabili), Ahmed ibn Muhammad (N.D.). Mojtaba Araqi, researcher. Qom: Islamic Publishing House. [In Arabic]
Behbahānī, Mohammad Bagher ibn Akmal. (2003). Hashiatah Majma’ Al-Fedath va Burhan. Qom: Allameh Mujaddid Vahid Behbahani Institute. [In Arabic]
----------------- (N.D.) Al-Taliqah Ala Manhaj al-Maqal. Chap-e Sangi. [In Arabic]
----------------- (1981) Masabih al-Usbam in the description of Mofatih al-Sharia. Qom: Allameh Mujaddid Vahid Behbahani Institute. [In Arabic]
Bahrul Uloom, Seyyed Mehdi. (1984). Favaed Al-Rajalah. Tehran: Al-Sadegh School. [In Arabic]
Hāerī Mazandaranī, Sheikh Muhammad ibn Ismail (1995), Mantah al-Maqal fi ahwal al-Rajal. (Al Al-Bait research group, researcher and proofreader). Qom: Al Al-Bait Institute. [In Arabic]
Hosseinī, Seyyed Muhammad ibn Muhammad Mīrdamad (2001) Al-Rawasheh al-Samawiyyah fi Sharh al-Ahadith Al-Amamiya. (Gholam Hossein Qeysariha and Ne’matullah Jalili, researcher), Qom: Dar al-Hadith for printing and publishing. [In Arabic]
Hallī, Jamal al-Din Ahmed ibn Muhammad Asadi (1986), Al-Muhazab al-Bara' fi Sharh al-Mukhtasar al-Nafi’. Mojtaba Araqi, researcher and corrector. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom University College Teachers Society. [In Arabic]
Hallī, Hasan ibn Youssef ibn Motahar Asadī, (N.D.), The Book of Fiqha. (Research Group of Al Al-Bayt Institute, Researcher and Corrector), Qom: Ahl Al-Bayt Institute. [In Arabic]
---------------- (1992) Various Shi'a in Al-Ahkam Al-Sharia. (Research Group of the Islamic Publications Office, Researcher and Corrector). [In Arabic]
---------------- (1991) Montahi al-Matlab fi Tahqiq Al-Mazhab. (jurisprudence section in the Islamic research community, researcher and proofreader). Mashhad: Islamic Research Council. [In Arabic]
Hallī, Muhaqiq Najm al-Din Jafar ibn Hasan, (1992) Al-Rasal al-Tsa'a. (Reza Ostadi, researcher and proofreader) Qom: Ayatullah Marashi Najafi Library. [In Arabic]
--------------- (1986) Al-Motabar fi Sharh al-Mūkhatsar. Qom: Sayyed al-Shohada Institute. [In Arabic]
--------------- (1991) Al-Nayah va Nokteha (Nokatah Al-Nahayah). (Islamic Publications Office Research Group, Researcher and Corrector) Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Theological Seminary Teachers Society. [In Arabic]
Fāzel Abi, Hassan ibn Abi Talib Yousefi, (1996) Discovering the Symbols in a Short Description of the Benefits. (Ali Panah Eshtehardi, Agha Hossein Yazdi, Researcher and Proofreader) Qom: Islamic Publications Office attached to the Qom Seminary Teachers Society. [In Arabic]
Fāzel Lankaranī, Muhammad (2010). Explanation of the Shari'ah in the book of Tahrir al-Wasila. Vol. 1. Qom: Jurisprudential Center of Infallible Imams (PBUT). [In Arabic]
Hallī (Fakhr al-Muhaqeqin), Abu Talib Muhammad ibn Hasan, (2008) Explanation of the Benefits in the Explanation of the Problems of the Rules, Qom: Esmaeilian. [In Arabic]
Hor Amolī, Muhammad ibn Al-Hassan, (1981) Wasael al-Shia. 6th edition, Tehran: Maktabah al-Islamiya. [In Arabic]
Hallī, Yahya ibn Saeed (2007). Nazh al-Nazir. (Nur al-Din Vaezi, researcher and proofreader). Najaf: Al-Adab Press. [In Arabic]
Ibn Ghazaeri, Ahmad ibn Hossein. (2001). Rijal Ibn Ghazaeri. (Seyed Mohammad Reza Hosseini Jalali, researcher). Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Ibn Qolwieh, Jafar ibn Muhammad. (2019). Kamel Al-Ziyarat. Najaf: Dar al-Mortazawieh. [In Arabic]
Khomeinī, Seyyed Ruhollah Mousavi, (N.D.) Ketab al-Tahara. (new edition). Tehran: Institute for Organizing and Publishing Imam Khomeini's Works. [In Arabic]
Khoei, Seyyed Abulqasem Mousavi, (N.D.) Mo’jam Rijal al-Hadith va Tafsil Tabaqat Al-Rawat. Qom: Shia Works Publishing Center. [In Arabic]
-------------- (2000) Encyclopaedia of Imam Al-Khoei. (Mortaza Boroujerdi, Moqarar) Qom: Institute for Revival of Imam Al-Khoei's Works, 3rd edition. [In Arabic]
Koleinī, Abu Jafar Muhammad ibn Yaqub, (1986). Al-Kafi. vol. 1, 2, 3, 4, 5, Tehran: Dar al-Katb al-Islamiyya. [In Arabic]
Keshī, Abu Amr Muhammad ibn Omar ibn Abdul Aziz, (1988) Akhtar al-Marifa al-Rijal (Rījal al-Kashī). (Hasan Mostafavī, researcher and proofreader) Mashhad: Mashhad University Publishing House. [In Arabic]
Mamqānī, Abdullah, (1990) Meqbas al-Hedayah fi Elm Al-Daraya. (Mohammed Reza Mamqani, researcher) Qom: Al Al-Bayt al-Ehya al-Toras Institute. [In Arabic]
-------------- (1937) Ghaya al-Amal fi Sharh al-Makasab. Qom: Majma’a al-Zakhayer Al-Islamiyya. [In Arabic]
Majlesī I, Mohammad Taqi, (2019) Al-Mutaqeen University. (Seyed Hossein Mousavi Kermani and Ali Panah Eshtehardi, researcher) Qom: Kushanpour Foundation. [In Arabic]
-------------- (1993) Lavame’ Sahibqarani, Qom: Ismailian Institute, Edition 2. [In Arabic]
Majlisī II, Mohammad Baqer, (2008) Al-Wajizeh Fi al-Rajal. (Mohammed Kazem Rahman Setayesh, Researcher) Tehran: Allameh Majlisi Commemoration Conference. [In Arabic]
Masjidī, Haydar Abdul Karim, (2016) Essay on the personality of Sahl ibn Ziyad and tradition. Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Mahdavī, Hassan, (2012) Sahl ibn Ziyad in the mirror of the science of men. Qom: Jurisprudential Center of Infallible Imams (peace be upon them). [In Persian]
------------- (2016) Researching the personality of Sahl ibn Ziyad, Qom: Ahl al-Bayt Jurisprudence Magazine, No. 88. [In Arabic]
Mohammadī (Ray Shahrī), Mohammad (2014). Foreign course on Hajj jurisprudence: the subject of the status of men of Sahl ibn Ziyad. Official website of Mohammadi Ray Shahri. [In Persian]
Muhaqiq Dāmād, Muhammad (2002). Book of Hajj. Qom: Isra Publishing House. [In Arabic]
Najashī, Abu Al-Hassan Ahmad ibn Ali ibn Ahmad, (1986) List of Names of Al-Shi'a Authors (Rajal al-Najashi), (Seyed Musa Shubairi Zanjani, Researcher and Proofreader) Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Theological Seminary Society. [In Arabic]
Najafi, Muhammad Hassan ibn Baqir, (N.D.) Jawaharl al-Kalam, (Abbas Quchani, researcher and proofreader) Beirut: Dar Ihya Al-Trath al-Arabi, 7th edition. [In Arabic]
Narāghī, Abu al-Qasim, (2001) Shab al-Maqal fi jirah al-Rijal, T (Mohsen Ahmadi, Researcher), Qom, Allameh Naraghi Honoring Congress, second edition. [In Arabic]
Qomī, Ibn Qolouyeh, Abu al-Qasim Jafar ibn Muhammad ibn Jafar (2019). Kamele al-Ziyaratat. Najaf: Dar al-Mortazawieh. [In Arabic]
Qomī, Ali ibn Ibrahim ibn Hashem (1983). Qomī's commentary. Qom: Dar al-Kitab Institute, third edition. [In Arabic]
Sobhāni, Jafar, (1998) Koliat fi Elm al-Rijal. Qom: Qom Seminary Management Center. [In Arabic]
----------- (2003). Principles of hadith and rulings. Qom: Institute of Imam Sadīq, PBUH. [In Arabic]
Sajjadī Amīn, Mehdī, (2015) Father's permission in the marriage of a virgin girl. Qom, Women and Family Research Center. [In Persian]
Shubairi Zanjānī, Mūsā, (2003), Nikah Book. Qom: Rai Pardaz Research Institute. [In Persian]
Sadouq, Muhammad ibn Ali ibn Baboyeh (2019). Al-Tawheed. Qom: Jamia Modaresin Publications, second edition. [In Arabic]
Tostarī, Mohammad Taqi. (1996). Qamous Al-Rījal. Edition 2. Qom: Islamic publishing institute affiliated with Qom teachers community. [In Arabic]
Tostarī, Asadullah (N.D.) Comparison of Al-Anwar and Nafais al-Asrar. Qom: Al-Bayt Institute. [In Arabic]
Torabī Shahrezaei, Akbar (2008). A study in the science of men. Qom: Osveh. [In Persian]
Tabasī, Muhammad Jafar (2011). Sahl ibn Ziyad between trust and weakness. Syrian edition: Publication of the Jurisprudential Center of Infallible Imams, peace be upon them. [In Arabic]
Tūsī, Abu Jafar Muhammad ibn Hassan, (2011) Al-Istbasar Fima Akhtulf Man Al-Akhbar. Tehran: Dar al-Ketab Islami. [In Arabic]
------------ (1994) Al-Rajal. (Javad Qayoumi Esfahani, researcher) Qom: Islamic publishing institute affiliated with the community of teachers. [In Arabic]
------------ (1999) Al-Fahrest. (Sayed Abdulaziz Tabatabayi, researcher) Qom: Mohagheg Tabatabayi Library. [In Arabic]
------------ (2008) Tahzeeb al-Ahkam. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. [In Arabic]
------------ (1998) Astabsar. (Seyed Hassan Mousavi Khorsan, researcher). Qom: Dar al-Katb al-Islamiya. [In Arabic]
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار