ارزیابی روایات اسرائیلی ابن‌عباس (م 68ق) و انگارۀ اثرپذیری وی از تعالیم یهود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادتمام، گروه معارف، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکترای تخصصی علوم قرآن و حدیث، گروه معارف، دانشگاه قم، قم، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

عبدالله بن عباس (م 68ق) از مفسران برجستۀ قرآن ـ که میراث حدیثی و تفسیری او سهم بزرگی در تکوین علوم مختلف اسلامی ازجمله تفسیر داشته ـ مورد توثیق رجال‌شناسان فریقین قرار گرفته است؛ اما برخی از عالمان مسلمان و خاورشناسان با استناد رجوع ابن‌عباس به علمای یهود برای درک برخی مفاهیم و حتی واژگان قرآنی، او را متهم به نشر اسرائیلیات کرده و در وثاقت او ایجاد تردید نموده‌اند. درمقالۀ پیش رو، با به‌کارگیری روش تحلیل اسنادی و محتوایی در استناد به منابع و تحلیل و نقد، صحت یا سقم این ادعا بررسی شده و این نتیجه به دست آمده که نه‌تنها دلایل و مستندات آنان ناتمام بوده است، بلکه با مطالعۀ سیرۀ عملی ابن‌عباس روشن می‌گردد که او خود از سردمداران مبارزه با اسرائیلیات‌پراکنان بوده و مردم را از رجوع به آنان بازداشته و با اقامۀ براهین و ادله، دروغ‌گویی افرادی چون کعب‌الاحبار را برملا کرده است و حتی اگر بتوان پذیرفت که ابن‌عباس به علمای یهود رجوع داشته، در مسائل کم‌اهمیتی چون عدد اصحاب کهف و ... بوده که در وثاقت و اهمیت جایگاه ابن‌عباس خللی ایجاد نکرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The evaluation of Israeli traditions of Ibn Abbas (68 lunar year) and the idea of the influence of Jewish teachings on him

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Diari Bidgoli 1
  • Nasrin Jafari 2
1 Professor of theology department, University of Qum, Qum, Iran
2 Qur'anic and Hadith Sciences PhD, theology department of Qum University, Qum, Iran (Corresponding author)
چکیده [English]

Introduction
Muslim scientists and many orientalists, have considered Abdullah ibn Abbas as a prominent and influential figure in the emergence and development of various Islamic sciences including interpretation, vocabulary, history, and jurisprudence, from the past until now, and have considered an irreplaceable role for him especially in the field of interpretation. But some orientalists have tried to take the essence of Islamic teachings from the important figures of the starting era of Islam such as Ibn Abbas, and tried to show that they have been taken from Jewish and Christian religions.
Therefore, according to the importance and position of Ibn Abbas and his hadith and interpretive heritage, it is necessary to evaluate this claim - which goes back to the last century. On this base, in this research, the point of view of those who accused Ibn Abbas for publishing Israeli traditions, have been criticized and evaluated.
Materials and methods
According to the prominent and important position of Ibn Abbas in the science of interpretation and his influence in transferring religious teachings to new generation, it is really important to evaluate the claim of Orientalists that he was influenced by Jewish teachings. Therefore, the present article tries to check the truth or falsity of this claim by using the method of Isnad and content analysis in reference to sources and criticism of it.
To achieve the result, the position and character of Ibn Abbas have been discussed according to different historical writings, and after clarifying his status in the science of Rijal from the point of view of Shi’ism and Sunnis, we’ve investigated the claim of one of the prominent orientalists, Goldzihar, and we have examined all his reasons by relying on historical-interpretive evidence, and then, we’ve examined the views of two Muslim scholars who were influenced by Goldzihar.
Results and findings
Checking the claims of Orientalists such as Goldzihar about the influence of Jewish teachings on Ibn Abbas showed that this claim is debatable. The traditions of the Prophet (pbuh) and Imam Ali (as) about the dignity of Ibn Abbas, on one hand, and his tauthīq by the Rijals of Shia and Sunni, on the other hand, show the validity of his traditions. However, Goldzihar emphasized Ibn Abbas' scientific referring to Ahl Kitab (the People of the Book) and believes that Ibn Abbas has referred to them when she had doubts. Goldzihar's reference to Ţabarī's interpretation, which itself faces criticism of Israeli traditions, and also his referring to people like Shabiban (164 AH) who could never visited Ibn Abbas (68 AH) in case of time, and the fake attributions to Ibn Abbas by placing mediators in the Isnads of his traditions, as well as referring to the correspondence of Ibn Abbas with Jilan Ibn Farweh who is faced the anxiety in the text and individuality and Isnad issues, shows that Goldzihar has made general conclusions according to a few examples. Some Muslim scholars have also been influenced by him in making this claim, including Aḥmad Amin, who cited Ţabarī's interpretation in his claim and accused Ibn Abbas for quoting a tradition from Ka'b al-Aḥbār, while there isn’t even a single tradition that Ibn Abbas quoted from Ka'b al-Aḥbār. Muhammad Hossein Zahabi is another one who defended this claim while acknowledging the publication of Israeliat by Ibn Abbas, and argued that most of the cases which are concluded in the Qur'an are detailed in the Testaments. So, Ibn Abbas has collected between these two prophetic hadiths: “ḥaddithū 'an Banī Isrāīl wa lā ḥaraja" (There is no problem to narrate from Bani Israel) and “lā tuṣaddiqū Ahl al-kitāb wa lā tukazzibūhum" (Do not acknowledge or deny the People of the Book). The first tradition was transmited by Abdullah ibn Amr ibn 'As and Abu Hurairah, who were the publishers of Israelite traditions, And also there are reports, in the Prophet's biography, about his prohibition and treatment with Jewish transmitters, that Ibn Abbas' lack of attention to this issue according to the public opinion of Sunni scholars who assumed the companions of Prophet to be righteous and fair, and on the other hand, the practical way of Ibn Abbas to forbid referring to Jews, along with his clear and transparent position towards them, as well as the presence of liars such as 'Akramah in attributing his own words to Ibn Abbas, makes it weak to relate this claim to Ibn Abbas.
Conclusion
The final point of research in religious sources about the influence of Jewish teachings on Ibn Abbas which has been brought up by some orientalists and Islamic scholars is debatable with the following proofs and evidence:

The presence of Prophetic traditions in the honor of Ibn Abbas and his tauthiq by Rijaliun of Shia and Sunni;
Incomplete and insufficient citations of orientalists such as Goldzihar in accusing Ibn Abbas for being influenced by Jewish teachings;
The claim of some Islamic scholars such as Zahabi in repeating this inculpation influenced by orientalists, without providing sufficient Isnads;
The referring of owners of this theory to Ţabarī's interpretation, which is mixed with fake traditions known as Israeliat;
The existence of liars toward Ibn Abbas, who have related their own thoughts to him in order to gain credibility and validity;
And finally, the practical way of Ibn Abbas who forbade referring to Jewish scholars and his clear position against them indicates that Ibn Abbas cannot be accused of publishing Israeli traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Abbas
  • interpretive traditions
  • Jewish scholars
  • Israeliat
  • orientalists
قرآن کریم. (1380ش). ترجمۀ آیت‌الله مکارم شیرازی. خطاط عثمان طه. تهران: انتشارات دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
آقابزرگ تهرانى‌، محمدمحسن. (۱۴۰۸ق). الذریعة إلى تصانیف الشیعة. قم: انتشارات اسماعیلیان و کتابخانۀ اسلامیۀ تهران.
ابن‌ابی‌الحدید، عزالدین. (بی‌تا). شرح نهج البلاغة. قم:انتشارات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
ابن‌اثیر. عزالدین. (بی‌تا). اسد الغابة. بیروت: انتشارات دار الکتاب العربی.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی بن محمد. (۱۳۸۶ش). الموضوعات. تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان. مدینه: انتشارات محمد عبد المحسن صاحب المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة.
ابن‌حنبل، احمد بن محمد.(1421ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل. تحقیق شعیب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون. دمشق: انتشارات مؤسسة الرساله.
ابن‌سعد، محمد بن سعد. (1410ق). الطبقات الکبرى. تحقیق محمد عبدالقادر عطا. بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیة.
ابن‌‌عساکر، أبوالقاسم. (1415ق). تاریخ‌ مدینة‌ دمشق‌. تحقیق عمرو بن غرامة العمروی. دمشق: انتشارات دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن‌ندیم، أبوالفرج. (1417ق). الفهرست. تحقیق إبراهیم رمضان. بیروت: انتشارات دارالمعرفة.  
ابوریه‌، محمود. (1420ق). اضواء علی السنة المحمدیة أو دفاع عن الحدیث. ‌قم: انتشارات مؤسسۀ أنصاریان للطباعه و النشر.
اصغرپور، حسن، غروی نایینی، نهله، و معارف، مجید. (۱۳۹۲). بررسی و نقد نظر گلدزیهر دربارۀ اثرپذیری ابن‌عباس از جیلان بن فروه در فهم مفردات قرآن. پژوهش‌های قرآن و حدیث، ۴۶(۲)، ۱ـ۲۶.
امین، احمد. (2012م). فجر الاسلام. قاهره: انتشارات مؤسسة هنداوی للتعلیم و الثقافة.
امینی، نوروز. (1387ش). روایات اهل‌بیت در منابع اهل‌سنت.  فصلنامۀ علوم حدیث، ۱۳(47)، 146ـ184.
بخاری، محمد بن اسماعیل أبو عبدالله. (1422ق). صحیح البخاری. بیروت: انتشارات دار طوق النجاة.
برقی، ابوجعفر. (بی‌تا). رجال البرقی(الطبقات). تهران: انتشارات جامعة طهران.
بیات، یوسف، عزیزی، حسین، و رستگار پرویز. (1430ش). الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة. تهران:  انتشارات مجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
جولدتسیهر، اجنتس. (1374ش). المذاهب الإسلامیة فى تفسیر القرآن. ترجمۀ نجار عبدالحلیم. مصر: انتشارات مکتبة الخانجی.
حلی، حسن بن یوسف. (1402ق). رجال العلامة الحلی‌. تصحیح علامه بحرالعلوم. قم: انتشارات الشریف الرضی‌.
حجتی، محمدباقر. (1410ق). تحقیق حول ابن عباس و مکانته فی التفسیر و المعارف الأخری. بیروت: انتشارات دار الروضه.
حجت، هادی. (1388ش). تاریخ تفاسیر. قم: دانشکدۀ مجازی علوم قرآن و حدیث.
خوئی، ابوالقاسم. (بی‌تا). معجم رجال الحدیث. قم: انتشارات مؤسسة الخوئی الإسلامیة.
دینوری، ابن‌قتیبة. (بی‌تا). المعارف. بی‌جا: بی‌نا.
ذهبی، محمدحسین. (بی‌تا). التفسیر و المفسرون. قاهره: انتشارات مکتبة الوهبة.
ذهبی، شمس‌الدین. (1405ق). سیر أعلام النبلاء. بیروت: انتشارات مؤسسة الرسالة.
ربیعی آستانه، مسعود. (1384ش). ابن‌عباس و مقام بلند وى در تفسیر. پژوهش‌های قرآنی، شمارۀ 44، 192ـ۲۰۱.
رحمتی، محمدکاظم. (بی‌تا). مدخل ابن‌عباس. در دانشنامۀ جهان اسلام. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
زرکشی، أبوعبدالله بدرالدین محمد بن عبدالله. (1376ش).البرهان فی علوم القرآن. المحقق محمد أبو الفضل إبراهیم. قاهره: انتشارات دار إحیاء الکتب العربیة عیسى البابى الحلبی و شرکائه.
زرین‌کلاه، الهام، و نیل‌ساز، نصرت. (1398ش). تحلیل انتقادی روایات متعارض کشی در جرح و تعدیل ابن‌عباس. دوفصلنامه علمی‌پژوهشی حدیث‌پژوهی، شمارۀ 21، 241ـ276.
سیوطی، جلال‌الدین. (۱۳۹۴ش). الإتقان فی علوم القرآن. المحقق محمد أبو الفضل إبراهیم. انتشارات الهیئة المصریة العامة للکتاب.
صفری، سمیه. (1391ش). اسرائیلیات در تفسیر طبری و تأثیر آن در تفاسیر بعدی (آسیب‌شناسی، نقد و تحلیل). پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان.
طبری، ابن‌جریر. (1879م). تاریخ طبری. انتشارات بریل.
طبری، ابن‌جریر. (بی‌تا). تفسیر طبری الجامع البیان. ج18 و 23. بی‌جا: بی‌نا.
عسقلانی، أحمد بن علی بن حجر. (1379ش). فتح الباری شرح صحیح البخاری. بیروت: انتشارات دار المعرفة.
عسقلانی، أحمد بن علی بن حجر.( 1326ق). تهذیب التهذیب. هند: انتشارات  دائرةالمعارف النظامیة.
غلامى دهقى، على. (1383ش). مسلمانان صدر اسلام و اندیشه‌هاى اسرائیلى. تاریخ اسلام در آینۀ پژوهش، مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی‡، شمارۀ 3.
فیروزآبادی، مجدالدین. (بی‌تا). تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس. لبنان: انتشارات دارالکتب العلمیة.
قمی، عباس. (بی‌تا). سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار مع تطبیق النصوص الواردة فیها علی بحار الأنوار. قم: انتشارات اسوه.
کشى، محمد بن عمر. (1409ق). رجال الکشی- إختیار معرفة الرجال‌. محقق/ مصحح: محمد بن الحسن طوسى و حسن مصطفوى. مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار. تهران: انتشارات مؤسسة الوفاء.
معرفت، محمدهادی. (1418ق). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: انتشارت جامعۀ رضوی علوم اسلامی.
معرفت، محمدهادی. (1379ش). تفسیر و مفسران، ج1 و 2. قم: مؤسسۀ فرهنگی التمهید.
معرفت، محمدهادی. (1429ق). التفسیر الأثرى الجامع‌. قم: انتشارات التمهید‌.
موسوی خرسان، محمدمهدی. (1390ش). موسوعة عبدالله بن عباس حبر الامة و ترجمان القرآن. قم: انتشارات مرکز الابحاث العقائدیه، مجموعه حلقۀ چهارم.
مهدوی راد، محمدعلی. (1384ش). سیر نگارش‌های علوم قرآنی. تهران: انتشارت هستی‌نما.
نجاشی، احمد بن علی. (بی‌تا). رجال نجاشی. تحقیق السید موسى الشبیری الزنجانی. قم: نشر اسلامی.
نفیسی، شادی. (بی‌تا). مستشرقان و حدیث. انتشارات دانشگاه قرآن و حدیث. دانشکدۀ مجازی علوم حدیث.
نیل‌ساز، نصرت. (1393ش). خاورشناسان و ابن‌عباس: تحلیل انتقادی دیدگاه‌های خاورشناسان دربارۀ آثار تفسیری منسوب به ابن‌عباس. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
هلالى، سلیم بن قیس. (1416ق). أسرار آل محمدk. ترجمۀ کتاب سلیم‌. ترجمۀ اسماعیل انصارى زنجانى خوئینى. قم: انتشارات الهادی‌‌.
References
Al-Quran Al-karim. Tarjomeye Ayatollah Makarem Shirazi. (2001) Osman Taha calligraphy. Tehran: Daftare Mutale’ate Tarikh va Ma’arefe Eslami.[in Arabic]
Abouria, M. (2000). Al-azwa’ Ala Al – Sonnah Al-Mohammadiah Aw Defa’on An Al-hadis. Qum: Ansarian Lel-Taba’ah Va Alnashr. [In Arabic]
Aghabozur Tehrani, M. M. (1988). Al-Zari'ah Ela Tasanif Al Shi'a. Qum: Isma’ilian Publications and Tehran Islamic Library. [In Arabic]
Al-Ţabarī, I. J. (1879). Tarikhe Ţabarī's. Volume 1, Entesharate Brill. [In Arabic]
Al-Ţabarī, I. J. Tafsire Ţabarī Jami’ al-Bayan. Vol. 18 & 23, (out of place). [In Arabic]
Amin, A. (2012AD). Fajr Al Islam. Cairo: Hindawi Le Al-ta’lim Wa Al-Sagafah. [In Arabic]
 Amini, N. (2008). Rewayate  Ahle Bayt Dar Manabe’ Ahle Sonnah. Faslname Ulum Al- Hadith, 13(47), 146-184. [In Persian]
Asgharpour, H., Gharavi Nayini, N, & Ma'arif, M. (2013). Barrasi Wa Naghd –e- Nazare Goldzihar Darbareye Asarpaziriye Ibn Abbas Az Jilan Ibn Farweh Dar Fahme Mofradate Qur'an. Quran and Hadith Researches, 46(2), 26-1. [In Persian]
Asqalani, A. (2000). Fath al-Bari, Sharh Șaḥīḥ al-Bukhārī. Vol. 13, Beirut: Dar al-Ma’rifah. [In Arabic]
Asqalani, A. (1947). Tahdib al-Tahdib. Vol. 10, Hind: Da’eratolma’aref Al-Nezamiah, Chape Avval. [In Arabic]
Bukhārī, M. (2002). Șaḥīḥ Al-Bukhārī. Beirut: Dar Touq Al-Najat. [In Arabic]
Barqī, A. (out of date). Rejale Barqī (Tabaqat). Tehran: Jame’eye Tehran Publications. [In Arabic]
Bayat, Y., Azizi, H., & Rastgar, P., (2009). Al Rowat Al Moshtarekun Bain Al- Shi’ah Wa Al-Sunni. Tehran: Majma’ Al-alami Leltaqrib Bain Al Mazaheb Al-eslamiyah. [In Arabic]
Dhahabi, M. H. (out of date). Al-tafsir wa Al-mofasserun. Cairo: Maktab Al-Wahba. [In Arabic]
Dhahabi, Sh. (1985). Seir A’lam Al-nobala. Part 3. Beirut: Al-mo’assesah Al-Resalah. [In Arabic]
Dinawari, I. (out of date). Al-Ma'arif. Vol. 1, (no place). [In Arabic]
Firouzabadi, M.(out of date). Tanwir Al-Miqbas min Tafsire Ibn Abbas. Lebanon: Dar Al-Kutub Al-Elmiyyah (out of date). [In Arabic]
Goldziher, A. (1995). Al Mazaheb Al-eslamiyah fi Tafsir Al-Qur’an. Motarjem: Najjar Abdel Halim. Vol. 1, Egypt: Maktabah Al-Khanji. [In Persian]
Gholami Dehghi, A. (2004). Mosalmanane Sadre Eslam va Andishehaye Esra’ili. Tarikhe Eslam dar Ayineye Pajuhesh, Mo’aseseye Amuzeshi Pajuheshiye Imam Khomeini, Vol. 3. [In Persian]
Helli, H. (1982). Rejal Al Allamah Al-Helli. Mosahheh: Allama Bahr Al-Ulum, Qum: Al-Sharif Al-Razi. [In Arabic]
Hilali, S. (1996). Asrare Ale Muhammad (AS). Tarjomeye Ketabe Salim, Motarjem: Ismail Ansari Zanjani Khoeini. Qum: Al-Hadi. [In Persian]
Hojjat, H. (2009). Tarikhe Tafasir. Qum: Daneshkadeye Majaziye Ulume Quran wa Hadith. [In Arabic]
Hojjati, M. B. (1990). Tahqiq Howle Ibn Abbas wa Makanatehi fi Al-Tafsir  wa Ma’aref Al-okhra. Beirut: Dar Al Rawdah. [In Arabic]
Ibn Abi al-Hadid, I. (Out of date). Sharh e - Nahj al-Balāghah. Qum: Publications of Great Ayatollah al-Marashi al-Najafi’s school. [in Arabic]
Ibn Asaker, A. (1995). History of the City of Damascus. Research: Amr ibn Gharamah al-Amrowi. Damascus: Dar al-Fekr Lel-Taba’ah Va Alnashr Va Altozi’. [In Arabic]
Ibn Athir Ezzoddin (out of date). Asad al-Ghabah. Beirut: Dar Al Kitab Al Arabi Publications. [In Arabic]
Ibn Hanbal, A. (2001). Musnad al-Imam Amad ibn Hanbal. Research: Shoaib al-Arnaut - Adel Murshid, and others. Damascus: Al-Rasalah. [In Arabic]
Ibn Jozi, A. (2007). Almozoo’at. Abdulrahman Mohammad Osman's research. Medina: Muhammad Abd al-Mohsen Sahib Al-Maktabah - al-Salafiyah in Medinah al-Munawarah. [In Arabic]
Ibn Nadim, A. (1997). Al – Fehrest. Research: Ebrahim Ramadan, Beirut: Dar al-Ma’refah. [In Arabic]
Ibn Sa'id, M. (1990). Tabaqat al-Kobra. Research: Mohammad Abd al-Qadir Atta, Beirut: Dar al-Kotob al-Alamiyah. [In Arabic]
Kashi, M. (1988). Rijal al-Kashi - Ikhtiyar Ma’rifat al-Rijal. Musahheh: Tusi, Muhammad ibn al-Hasan/Mustafawi, Hasan, Mashhad: Mu’aseseye Nashre Daneshgahe Mashhad. [In Arabic]
Khoyi, A. (out of date). Mo’jam Rijal al-Hadith. Vol. 11. Qum: Entesharat Al-mo’assesah Al-Khoyi Al-eslamiyah. [In Arabic]
Mahdavi Rad, M. A. (2005). Seire Negareshhaye ulume Qur’ani. Vol. 1. Tehran: Hasti Nama. [In Persian]
Majlisi, M. B. (1982). Bahar Al-Anwar. Vol. 2. Tehran: Mu’asesah Al-Wafa. [In Arabic]
Ma’refat, M. H. (1997). Al-Tafsir wa Al-mofasserun fi Thobeh al-Qushayb. Mashhad: Enteshrare Jame’eye Razavi Ulume Eslami. [In Persian]
Marafat, M. H. (2000). Tafsir wa Mufasseran. Vol. 1 & 2. Qum: Mu’aseseye Farhangiye Al – Tamhid. [In Persian]
Marafat, M. H. (2008). Al-Tafsir Al-Athari - Al-Jame’. Vol. 1. Qum: Tamhid publications. [In Arabic]
Mousavi Khorsan, M. M. (2011). Mosu’ah Abdullah ibn Abbas Habar Al-Umah wa Tarjoman Al-Quran. Qum: Markaz Al-abhas Al-aghaediah, Fourth Ring Collection. [In Persian]
Nafisi, Sh. (out of date). Mustashreghan wa Hadith. Entesharate Daneshgahe Quran wa Hadith, Daneshkadeye Majaziye Ulume Quran wa Hadith. [In Persian]
Najāshī, A. (out of date). Rijal – e – Najāshī. Mohageg: Sayyed Musa al-Shubayri al-Zanjani. Qum: Nashre Islami. [In Arabic]
Nilsaz, N. (2014). Mostashreghan wa Ibn Abbas: A critical analysis of Orientalists' views on the interpretive works attributed to Ibn Abbas. Vol. 1. Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Qumi, A. (out of date). Safinah Al-behar wa Madinah Al-hekam wa Al-asar Ma’a Tatbiq Al-nosus Al-waredah fiha Ala Behar Al-anwar. Qum: Oswah Publications (out of date) [In Arabic]
Rabi’i Astaneh, M. (2005). Ibn Abbas wa Magame Bolande vey Dar Tafsir. Pajuheshhaye Qur'ani, N. 44, 192-201. [In Persian]
Rahmati, M. K. (out of place). Daneshnameye Jahane Islamic. Vol. 1, Bonyad Da’erat Al-ma’aref eslami, Madkhal Ibn Abbas (out of place).
Safari, S. (2012). Israeliyatt Dar Tafsire Ţabarī va Ta’sire An dar Tafasire Ba’di (Asibshenasi, Naghd va Tahlil). Payannameye Karshenasi Arshad, Mohsen Qasimpour, Daneshkadeye Ulume Ensani, Daneshgahe Kashan. [In Persian]
Suyuti, J. (2015). al-Itqan فی Ulum al-Qur'an. Researcher Muhammad Abulfadl. al-Hi'atu algMisriyah al-'am at lilkitab
Zarin Kolah, E., & Nilsaz, N. (2019). Tahlile Entegadi va Revayate Mota’arez Kashi Dar Jarh va Ta’dile Ibn Abbas. Do Faslnameye Elmi Pajuheshi Hadith Pajuhi, Vol. 21, 241-276. [In Persian]
Zarkashi, A. (1997). Al-Burhan fi Ulum al-Qur’an. Part 1, Al-mohaqeq: Muhammad Abu al-Fadl Ibrahim, Cairo: Entesharat Dar Ehya Al-kotob Al-arabiyah, Issa al-Babi al-Halabi wa Shorakaehi. [In Arabic]