بازشناسی مکاتب متقدم حدیثی شیعی خراسان و کیفیت تعامل با دیگر مکاتب حدیثی تشیع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده مطالعات قرآنی ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران ،ایران.

10.22052/hadith.2024.254414.1440

چکیده

تشیع با حضور امام علی بن موسی الرضا (ع) در آستانه سده سوم هجری در خراسان بزرگ گسترش قابل ملاحظه ای پیدا کرد و مجالس متعددی برای آموزش و ترویج حدیث شیعه در بوم های مختلف خراسان برپا گردید.در واقع فضل بن شاذان نیشابوری که وی را از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم السلام دانسته اند ؛ متقدم ترین مکتب حدیثی شیعه را در نیشابور بنیاد گذاشت. محمد بن مسعود عیاشی از شاگردان با واسطه ابن شاذان نیز موفق شد مکتب حدیثی نیرومندی در سمرقند بوجود آورد که آثار آن تا سده پنجم هجری در جهان تشیع باقی بود. ابن شاذان و عیاشی آثار و کتاب های بسیارزیادی را تألیف کرده اند که همگی از بین رفته و این پژوهش با روش کتابخانه ای و صرفاً از لابلای منابع متأخر به اطلاعاتی درباره مکاتب حدیثی ایشان دست یافته است. عقل گرایی و توجه به مباحث کلامی ، معیار موافقت متن حدیث با قرآن در ارزیابی حدیث ، توجه به عدم نقل حدیث از غلات و مذاهب منحرف ، رویکرد رجالی ، اخلاقی و فقهی و تعامل گسترده با بوم های شیعی ؛ در شمار ویژگی های این مکاتب است.از سوی دیگر دو مکتب حدیثی ابن شاذان و عیاشی از جنبه عقل گرایی و توجه به موافقت متن حدیث با قرآن با مکتب حدیثی بغداد و از جنبه توجه به مباحث فقهی و اخلاقی با مکتب قم اشتراک بیشتری داشته اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognizing the old Shiite hadith schools of Khorasan and the quality of interaction with other Shiite hadith schools

نویسنده [English]

  • forough parsa
Associated p\Professor at Institute for Humanities & Cultural Studies, , Tehran., Iran.
چکیده [English]

With the presence of Imam Ali bin Musa al-Reza (a.s.) at the beginning of the 3rd century of Hijri, Shiism expanded significantly in Great Khorasan, and many meetings were held to teach and promote Shia hadith in different regions of Khorasan. Fazl bin Shazan Nishabouri, who was considered one of the companions of Imam Reza, Imam Javad and Imam Hadi, peace be upon them; He founded the most advanced hadith school of Shia in Neishabur. Muhammad bin Masoud Ayashi, one of his students, through Ibn Shazan, also managed to establish a strong school of hadith in Samarkand, whose traces remained in the Shiite world until the fifth century of Hijri. Ibn Shazan and Ayashi wrote many works and books, all of which have been lost and can only be obtained from later sources. Rationalism and attention to theological topics, the criterion of the agreement of the text of hadith with the Qur'an in the evaluation of hadith, extensive religious information and attention to not quoting hadith from deviant religions and sects. Extensive narration of moral and jurisprudential hadiths and numerous hadith compositions; It is one of the characteristics of these schools. In terms of rationalism and attention to the agreement of the text of hadith with the Qur'an, they had more in common with the Hadith school of Baghdad, and in terms of attention to jurisprudence and moral issues, they had more in common with the school of Qom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khorasan
  • Hadith school
  • Shia
  • Fazl bin Shazan
  • Ayashi