نقد و بررسی سندی و دلالی و آسیب‌شناسی روایت طفلان مسلم‌ و بازتاب آن در شعر آیینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموختۀ دورۀ دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

ماجرای طفلان مسلم از داستان‌های مشهور در منابع روایی و تاریخی است؛ با وجود این عدۀ بسیاری از محققان و صاحب‌نظران، آن را براساس برخی دلایل عقلی و نقلی مورد تردید قرار داده‌اند. البته شاعران و مادحان در عرصۀ شعر آیینی بدون توجه به این شبهات و به‌رغم اشکالات سندی و تناقضات موجود از حیث دلایل عقلی و نقلی، اغلب با استناد به روایات مشهور روایی در این زمینه یا بدون پرداختن به ذکر جزئیات، سعی کرده‌اند تا ضمن اشاره به زبان حال این دو کودک در لحظۀ شهادت، این واقعه را با تمام توصیفات و گاه نیز ذکر جزئیات در شعر آیینی به تصویر کشند؛ چنان‌که در تعزیه‌ها و نمایش‌های آیینی نیز بازتاب وسیعی داشته است. هرچند در منابع قرن دوم تا چهارم، اثری از این داستان در دست نیست، غیر از مجلس نوزدهم امالی شیخ صدوق، در منابع متقدّمی همچون طبقات کبیر محمد بن سعد، انساب الاشراف بلاذری و مقتل الحسین خوارزمی هم به‌طور مجمل ذکر شده است؛ ولی تأیید شیخ صدوق، تنها عامل اعتبار و مقبولیت این روایت است. در پژوهش حاضر سعی شده است با استفاده از روش تحلیلی- اسنادی، به بررسی یکی از آسیب‌های محتوایی پرکاربرد در عرصۀ شعر آیینی دربارۀ طفلان مسلم اشاره شود و این داستان براساس منابع و مستندات معتبر تاریخی نقد و بررسی و نیز آسیب‌شناسی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of the story of The Two Young Sons of Muslim Ibn Aqil 'Aqīl and Its Reflections in Persian Ritual Poetry

نویسندگان [English]

  • Reza Shajari 1
  • Elham Arabshahi Kashi 2
1 Associate Professor and Faculty Member, Department of Persian Language and Literature, University of Kashan , Kashan, Iran (Corresponding author)
2 Ph.D. Graduate Department of Persian Language and Literature, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

 Introduction
The pathology of ritual poetry has five levels. content, literary, linguistic, lexical, morphological and syntactic. The content level is the broadest level. Among these harms, myth-making and story-telling is one of the important factors of distortion, which due to the sense of perfectionism and heroism hidden in the human being, has caused humans to unintentionally go towards myth-making to saturate their instinctive and innate sense. Therefore, in all cultures, the dominance of myths can be observed, and 'Āshūrā culture is no exception to this. Of course, pathology at the content level is much more sensitive than other levels. Because it deals with people's beliefs and any heresy at this level causes people to deviate.
Therefore, content damage should be fully identified and poets and praise the liars should correct their poems. One of the frequently used content harms in ritual poetry is the story of the two children of Muslim, whose religious show is also very famous among other religious show. Of course, there are always doubts about the identity and number of these children, the manner of their martyrdom, as well as the issue of their departure from Medina with Muslim or Imam Hussein (as), as well as the date of their martyrdom in the event of 'Āshūrā or one year later in the Islamic and historical sources that have been tried in this research. It is necessary to review them.
Materials and methods
So far, no independent work has been done regarding the documentary and brokering of the story of the children of Muslim Ibn 'Aqīl. It is mentioned sporadically in some sources such as Baḥr al-Anṣāb, Amālī, Manāqib Ibn Shahr Āshūb, Maqātil al-Ţālibīn, Biḥār al-Anwār and... . Some researchers also conducted a short research about Muslim children in their works and examined some possibilities regarding this story in a comprehensive way and concluded that in total the said possibilities can neither be 100% accepted nor rejected. Also, some researchers have criticized some aspects of this story. Therefore, in the present research, using the analytical-documentary method, it is tried to analyze and criticize this story by examining the historical and tradition sources and paying attention to the deaths. 
Results and findings
In Islamic sources, there are many differences of opinion regarding the method of martyrdom, the name and number of children of Muslim Ibn 'Aqīl , but the most reliable and advanced work available is the same Amālī Sheikh Șadūq, which is in the 19th Majles of this book, from Ali Ibn Ibrāhīm ibn Ḥāshim 'an abīhi 'an Ibrāhīm ibn Raja al-Jaḥdari 'an Ali ibn Jaber that it was narrated on the authority of Uthman ibn Dāwūd al-Hashemi 'an Muhammad ibn Muslim 'an Ḥimrān ibn A'yan 'an Abi Muhammad (an old man from the people of Kufa) that two children ran away and were captured by ibn Ziyād's army for a year and then after the martyrdom of Imam Hussain (as), he escaped from ibn Ziyād prison with the mercy of the jailer and he became a refugee to a woman whose son-in-law planned to kill them and after his slave "Falīḥ" and his son refused to kill these two children, he decided to cut off their heads and hand them over to receive a reward. Ibn Ziyād gave them until they were oppressed and martyred in some sources, the story is narrated with differences in details in the following way: after being captured in the incident of Karbalā, with the help of an old jailer named "Mashkūr", they fled to the house of a woman whose wife "Ḥārith" was one of ibn Ziyād's troops and to receive the reward, he beheaded these two children next to the Euphrates and threw their bodies into the water. According to these two traditions, there are differences even in the details of the story, which, of course, do not have much effect on the story. Of course, on the other hand, people like Ţabarī and Khārazmī did not agree with Sheikh Șadūq's opinion and attributed these two children to Abdullah Jafar or Jafar Ţayyār who escaped from Karbala after the 'Āshūrā incident.
Ţabarī in his history and Sheikh Mofid in al-Ikhtiṣāṣ and al-Irshad and Ibn Shahr-Ashub in Manaqib mentioned only one of Muslim's children named "Abdullah" among the martyrs of Karbala and never attributed these children to Muslim. Sheikh Mofid Mohammad is also considered the son of Abū Sa'īd ibn 'Aqīl has known. Also, Khārazmī did not mention these two children accompanying Muslim at the time of Muslim's departure to Kufa.
Conclusion
The story of two Muslim children has had many reflections not only in the poetry of religious poets but also in the performance of Ta'ziyah. Although some people doubted the origin of the story and gave reasons to reject it, this issue is so closely tied to the beliefs of the people that they built a shrine for them on the side of the Euphrates river and made it a place of pilgrimage.The authors are not trying to refute or prove or judge about this story. however, the oppression on the Ahl al-Bayt (as) and their lovers is much more than what is stated in historical sources. Regarding the story of Muslim's children, contrary to all the possibilities that have been raised, it cannot be considered false due to the weakness of the Isnad or not being mentioned in some sources or the difference in the name. Because in the historical review of tradition stories, the weakness of the Isnad is not a reason for its rejection, and other historical evidences and clues should be taken into account. Of course, the reason for the popularity of this story among the people and its acceptance as a part of popular culture, despite the weakness of the Isnad and some other intellectual and narrational reasons, is the validity and acceptability of Sheikh Șadūq and the rtansmiting of this tradition in the book of Amali, which, of course, mentions differences. It is also mentioned in Bihar al-Anwar and other cases. Therefore, not only the popularity of this story in popular culture, but also the opinion of Sheikh Șadūq should be respected. In dealing with this tradition, religious poets are divided into two groups: some of them, without mentioning the names of these two children and mentioning the details, only pointed to the fatal tragedy of their martyrdom, and some of them accepted the tradition of being imprisoned in Kufa and based on the oral history of Shia. , they are often mentioned by the names of Muhammad and Ibrahim in the Ta'ziyahs, and the details of the story are mentioned less and more in the inner speech. The purpose of the writers was to express the historical course of this story based on Islamic sources, so that poets and the community of praisers, knowing the historical documents, would compose poetry in this area

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muslim's Children
  • Content Analysis
  • Rational and Traditional Reasons
  • Ritual Poetry
  • Pathology

مراجع

آقا تهرانی، مرتضی. (138۵). یاران شیدای حسین بن علیR. چ3. قم: باقیات.
ابن‌اثیر، عزالدین. (1382). تاریخ کامل. ترجمۀ سید حسین روحانی، چ3. تهران: اساطیر.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1381). مقتل الحسین: به روایت شیخ صدوق(امام حسینR و عاشورا از زبان معصومانb). ترجمۀ محمد صحتی سردرودی. تهران: هستی نام.
ابن‌بابویه، محمدبن علی. (1393). امالی شیخ صدوق. ترجمۀ کریم فیضی تبریزی. قم: تبریز.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1393). معانی الاخبار. ترجمۀ حمیدرضا شیخی و مقدمۀ صمد عبدالهی عابد. چ3. قم: ارمغان طوبی.
ابن‌سعد، محمد بن سعد. (137۴). ترجمة الامام الحسین و مقتله علیه السلام. تحقیق عبدالعزیز طباطبایی. قم: مؤسسة آل البیتb الاحیاء التراث.
ابن‌سعد، محمد بن سعد. (137۴). طبقات. ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی. تهران: فرهنگ و اندیشۀ اسلامی (ناشر مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه).
ابن‌سعد، محمد بن سعد. (1۴1۵ق). الطبقات الکبیر. تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی. قم: مؤسسۀ آل البیتb.
ابن‌شهرآشوب، رشیدالدین محمد بن علی. (بی‌تا). المناقب لابن شهرآشوب. بی‌جا: مؤسسۀ انتشارات علامه.ابن‌قتیبه، ابومحمد عبدالله‌ بن مسلم. (بی‌تا). المعارف. کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت.
ابومخنف، لوط بن یحیی (خزاعی). (1332ق). بحر الانساب= کنز الانساب. کاتب شیخ محمد حسن نجفی (فرزند شیخ عیسی لواسانی مجتهد). ترجمۀ سید مرتضی رازی. المخطوطات و الکتب النادره غیر مصنف الوسوم: المخطوطات، تذکره. مکتبة مجلس الشورای الاسلامی. (شماره ثبت 90728).
ابوالفرج اصفهانی، علی بن الحسین. (1۴23ق). مقاتل الطالبین. قم: مکتبة الحیدریه
الازدی، لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف بن سلیم. (13۶۴). مقتل الحسین. به قلم حسن غفاری. قم: چاپخانه علمیه.
استرآبادی، محمدفاضل. (1391). عاشورا، انگیزه، شیوه و بازتاب. چ2. قم: شیعه‌شناسی.
اشرف الواعظین، حاج میرزا حسن. (13۶2ق). جواهر الکلام فی سوانح الایام. بی‌جا: بی‌نا.
امامت کاشانی، سید عزیزالله. (1۴19ق). ضیاء العین فی سر الشهادة الحسین علیه السلام: بانضمام رساله فضایل زیارت سیدالشهدا. قم: مرادی بروجردی.
برزگر، محسن. (1382). عاشورا تبلور حماسه و عرفان در شور و شعور حسینی. قم: اشک یاس.
بلاذری، احمد بن یحیی. (1397ق). انساب الاشراف. بیروت-لبنان: دارالتعارف.
جمعی از محققین اسلامی. (۱۳۷۹). سه مقتل گویا در حماسۀ عاشورا. تصحیح عقیقی بخشایشی. قم: دفتر نشر نوید اسلام.
حافظی کاشانی، محسن. (1380). سفیر ثار الله: مدایح و مراثی. قم: لاهوت.
حافظی کاشانی، محسن. (1393). فروغستان دل. تهران: سفیر اردهال.
حائری مازندرانی، محمدمهدی. (1390). معالی السبطین. ترجمۀ رضا کوشاری و تحقیق یوسف اسدزاده. 2جلدی. چ2. قم: تهذیب.
حرزالدین، عبدالرزاق محمدحسین. (1۴31ق). مقتل‌الحسین علیه‌السلام من أمالی السیدین. الطبعة الاولی. قم: منشورات دلیل ما.
خباززاده کاشانی، حبیب‌الله. (138۶). خوشه‌های گل‌افشان: ناب سروده‌های ولایی و عاشورایی خباز کاشانی. به اهتمام محسن حافظی. قم: جمال.
خداداد نوش‌آبادی، محمد، و مدرس‌زاده، عبدالرضا. (139۵). شباهت چند داستان در شاهنامه و تعزیه. یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه گیلان: 1۴8ـ171.
خدامیان، مهدی. (1387). در اوج داستان سفر مسلم بن عقیل به شهر کوفه. قم: وثوق.
خراسانی، محمدهاشم. (1388ش). منتخب التواریخ. ترجمۀ میرزا ابوالحسن اشعری. چ7. تهران: اسلامیه.
خسروانی، علیرضا. (1388). حماسه‌سازان دشت نینوا. ترجمۀ ابصار العین فی انصار الحسین شیخ جلیل محمد بن الشیخ طاهر السماوی. به کوشش باقر بیدهندی. قم: مسجد جمکران، اسوه.
خوارزمی، ابوالمؤید الموفق بن احمد المکی اخطب. (بی‌تا). مقتل الحسین للخوارزمی. تحقیق و تعلیق علامه شیخ محمد السماوی. ایران-قم: منشورات-مکتبة المفید.
خواندمیرحسینی، غیاث‌الدین همام‌الدین. (13۶2ش). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد البشر. تهران: کتاب‌فروشی خیام.
درویشی، هادی. (1387). قیام امام حسینR در منابع اهل‌سنت. قم: بنشاسته.
الدینوری، ابوحنیفه احمد بن داود بن ونند. (1373ش). اخبار الطوال. ترجمه و تحقیق محمد بن عبدالمنعم و جمال‌الدین شیال. چ1. قم: بی‌نا.
رحمدل، غلامرضا. (1380). تذکرۀ شهدای کربلا: شهدای بنی‌هاشم. رشت: دانشگاه گیلان.
زجاجی کاشانی، مجید. (1382). مسلمR قهرمان سفیران. کاشان: مرسل.
زجاجی کاشانی، مجید. (1389). پژوهشی تازه پیرامون ودیعۀ کربلا حضرت رقیه بنت الحسین علیهما سلام به ضمیمۀ تحقیقی کوتاه پیرامون طفلان مسلم. چ2. تهران: آوای سبحان.
سپهر، میرزا محمدتقی. (1398ق). ناسخ التواریخ: در احوالات حضرت سیدالشهداR. تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
سید بن طاووس. (1381). سوگنامۀ سالار شهیدان(ترجمۀ لهوف). ترجمۀ علیرضا رجالی تهرانی.چ۴. قم: نبوغ.
سید بن طاووس. (1۴17ق). الملهوف علی قتلی الطفوف. تحقیق و تقدیم شیخ فارس تبریزیان الحسّون. الطبعة الثانیه. طهران: دارالاسوة.
شرمی ‌کاشانی، محمد. (1387). دیوان شرمی‌کاشانی. به اهتمام محسن حافظی کاشانی. چ2. بی‌جا: صبح پیروزی.
شریف کاشانی، ملاحبیب‌الله. (138۴). تذکرة الشهدا. دوجلدی. با همکاری عباس محمد قلیان. تهران: شمس الضحی.
شعرانی، میرزا ابوالحسن. (138۵). دمع السّجوم ترجمة نَفَس المهموم شیخ عباس قمی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شمس‌الدین، محمدمهدی. (13۶۴). انصار الحسین. ترجمۀ ناصر هاشم زاده. تهران: امیرکبیر.
شوشتری، محمدتقی. (1۴12ق). قاموس ‌الرجال. چ2. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامی.
شیخ حرّ عاملی. (بی‌تا). وسائل الشیعه. تصحیح و تحقیق شیخ محمد رازی و شیخ ابوالحسن شعرانی. بیروت-لبنان: دارالاحیاء التراث عربی.
صائم کاشانی، علی‌اصغر. (1392). بر دوش آفتاب. به کوشش مریم السادات صائم کاشانی. کاشان: همگام با هستی.
صحتی سردرودی، محمد. (1383). تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام حسینR. تهران: امیرکبیر.
طبرسی، فضل بن حسن. (1۴22ق). تاج الموالید. بیروت: دارالقاری.
طبری، محمد بن جریر. (13۵2). تاریخ طبری: تاریخ الرسل و الملوک. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران (نشر الکترونیک 1389).
عابدین، محمدعلی. (139۵). زندگانی سفیر حسین؛ مسلم بن عقیل. ترجمۀ سید حسن اسلامی. چ۵. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
العاملی، سید عبدالحسین ابراهیم. (198۴). المفید فی ذکری السبط الشهید الحسین بن علیR. الطبعة الثالثه. بیروت-لبنان: دارالمکتبة الهلال.
فاضل الدربندی، آخوند ملاآقا. (1۴20م). اسرار الشهادة. تهران: منشورات الاعلمی.
قاری‌زاده کاشانی، محمود. (1372). تجلی سعادت. قم: برهان.
قطب، محمدعلی. (13۶۴). اسوه‌های عاشورا. با مقدمۀ امام موسی صدر و ترجمۀ محمود افتخارزاده. تهران: موسسه انجام کتاب.
القندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم. (1۴18ق/ 1997م). ینابیع المودة: سجل عظیم للاحادیث النبویة فی مناقب الامام علی و اهل‌بیتb. صححه و علّقه علاءالدین الاعلمی. طبعة الاولی. بیروت-لبنان: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
کاشفی، حسین بن علی. (133۴). روضة الشهداء. تصحیح محمد رمضانی. طهران: بی نا.
کیوان کاشانی، مهدی. (138۴). انیس الذاکرین. تصحیح افشین عاطفی. کاشان: همگام با هستی.
لطیفی، محمود و دیگران. (1389). مقتل امام حسینR. ترجمۀ جواد محدثی. چ10. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مجلسی، محمدباقر. (1۴03ق). بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
محدثی، جواد. (1391). فرهنگ عاشورا. چ17. قم: معروف.
محلاتی، ذبیح‌الله. (13۴9ش). اختران تابناک: کشف الکواکب زندگانی مشاهیر امامزادگان و علما آل ابی‌طالبR. تحریر و تصحیح محمدجواد نجفی. تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
محلاتی، سید هاشم رسول. (137۷). منتهی الآمال. تصحیح فرید فتحی و سعید خراطها. چ2. تهران: مقدس.
محلاتی، سید هاشم رسول. (1389). مقاتل الطالبین ابوالفرج اصفهانی. ترجمۀ سید هاشم رسول محلاتی. چ3. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
محمدزاده، مرضیه. (139۴). مقتل امام حسینR براساس متون کهن. تهران: امیرکبیر.
معتمدی کاشانی، سید حسین. (1۴20ق). عزاداری سنتی شیعیان. کاشان:عصر ظهور.
مفید، ابی‌عبدالله محمد بن محمد النعمان العکبری البغدادی. (بی‌تا). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. ترجمۀ سید هاشم رسولی محلاتی، چ2. تهران: علمیۀ اسلامیه.
مفید، ابی‌عبدالله محمد بن محمد النعمان العکبری البغدادی. (1387). مقتل مفید. ترجمۀ سید علیرضا جعفری. چ2. قم: نبوغ.
مفید، ابی‌عبدالله محمد بن محمد النعمان العکبری البغدادی. (1۴1۴ق/ 1993م). الاختصاص. تحقیق علی‌اکبر الغفاری و محمود الزرندی. بیروت: دارالمفید.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (13۶1ش). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. به اهتمام علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
مقرم، سید عبدالرزاق. (1388). تاریخ عاشورا یا مقتل الحسینR. ترجمۀ عزیزالله عطاردی. تهران: عطارد.
موسوی الزنجانی، سید ابراهیم. ( 1۴02ق/ 1982م). وسیلة الدارین فی انصار الحسینR. بیروت-لبنان: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
هادی‌منش، ابوالفضل. (138۵). سفیر ولایت (سیری در زندگانی حضرت مسلم بن عقیلR). قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما؛ دفتر عقل.
هدو، حمیدمجید، و سامی، جوادکاظم. (139۴). شهدای کربلا و مشاهیر به خاک سپردگان حرم حسینی. ترجمۀ بهادر کاوسی‌فر. تهران: مؤسسۀ فرهنگی مشعر.
یزدی حائری، حسن. (1391). مهیّج الاحزان و موقد النیران فی قلوب اهل الایمان. تحقیق و ویرایش محمدحسین رحیمیان. قم: عصر ظهور.
References
Abedin, M. (2016). Zendegani safir e hosain; mosleam ebn  e aghil. tarjomeĥ̉ seyyed hasan eslami. ch5. Qom: daftar e entesharat e eslami jameeĥ̉ modarresin e  hozeyeĥ̉ elmiyeĥ̉ ghom. [In Persian]
Abu al-faraj esfahani, A. (2002). Maghatel oltalebin. Qom: Maktabat olheydariyah. [ In Persian]
Abu mekhnaf, L. (1913). Bahr olansab= kanz olansab. kateb sheykh mohammad hasan najafi. tarjomeĥ̉ seyyed mortaza razi. Maktabate majles e alshoraye aleslami. (shomareh sabt 90728). [In Persian]
Addinvari, A. )1994). Akhbar oltaval. tarjomeh ve tahghigh mohammad ebn e abdolmonem ve jamaloddin shial. ch1. Qom: bina. [In Persian]
Aga tehrani, M. (2006). Yaran shidaye hosain ebn e ali. ch3. baghiat: ghom. [In Persian]
Alameli, S. (1984). Almofid fi zekri alsebt alshahid elhasin ebn e ali. oltabat alsalesah. Birot-lobnan. darolmaktabat alhelal. [In Arabic]
Alazodi, L. (1985). Maghtal olhosain. be ghalam e hasan ghafari. Qom: chapkhaneh elmiyeh. [In Persian]
Ashraf alvaezin, H. (1943). Javaher alkalam fi savaneh alayam. Bija: Bina: [In Persian]
Barzegar, M. (2003). Ashora tabalvore hamaseh ve erfan dar shoor ve shouor hoseini. Qom: ashk e yas. [In Persian]
Belazari, A. (1976). Ansab alashraf. Beyrut-lobnan: daraltaarof. [In Arabic]
Darvishi, H. (2008). Ghiam emam hosain dar manabe ahlesonnat. Qom: benashaste. [In Persian]
Ebn asir, E. (2003). Tarikh e kamel. tarjomeĥ̉ seyyed hosein ruhani. ch3. Tehran: asatir. [In Persian]
Ebne babevayh, M. (2002). Maghtal olhosain. tarjomeĥ̉ mohamad sehhatia sardrodi. Thehran: hasti nam. [In Persian]
Elghondozi hanafi, S. (1997). Yanabie olmavaddat. Sahhaha ve allaghah alaoddin alaelami. tabat olovla. Birot-lobnan: movaseseh alaelami lelmatbuoat: [In Arabic]
Emamat kashani, S. (1998). Zia alein fi ser alshahadat alhosain alaihe alsalama. Qom: Moradi borojerdi. [In Persian]
Estarabadi, M. (2012). Ashora; angizeh; shiveh ve baztab. ch2. Qom: shiaeishenasi. [In Persian]
Fazel aldarbandi, A. (1999). Asrar olshahadat. Tehran: Manshorat alaelami. [In Persian]
Gharizadeh kashani, M. (1993). Tajalli ye saadat. Qom: Borhan. [In Persian]
Ghotb, M. (1985). Osvehayeh ashora. ba moghaddameĥ̉ emam mosa sadr ve tarjomeĥ̉ mahmud eftakharzadeh. Tehran: Moasseseh anjam ketab. [In Persian]
Hadimanesh, A. (2006). Safir-e velayat. markaz-e pajuhesh-haye eslami-ye seda va sima. Qom: daftar-e aghl. [In Persian]
Haeri mazandarani, M. (2011). Maali olsebtain. tarjomeĥ̉ reza kooshari ve tahghigh e yosef asadzadeh. 2vol. ch2, Qom: tahzib. [In Persian]
Hafezi kashani, M. (2001). Sefir e sarollah: madayeh ve marasi. Qom: Lahout. [In Persian]
Hafezi kashani, M. (2014). Foroghestan del. Tehran: safir ardehal. [In Persian]
Herzaldin, A. (2009). Maghtalolhosain alayhessalam man amali alsayyedain. oltabbat alavla. Qom: Manashorat e dalil e ma. [In Persian]
Hodo, H. & Sami, Javadkazem. (2015). Shohadaye karbala va mashahir-e be khak sepordegan-e haram-e hoseini. tarjomeĥ̉ bahador-e kavosifar. Tehran: Moaseseĥ̉ fareangi-e masher. [In Persian]
Ibn babevayh, M. (2014). Maani alakhbar. tarjomeh hamidreza sheykhi ve ba moghaddameĥ̉ samad abdollahi abed. ch3. Qom: Armaghan e Tuba. [In Persian]
Ibn ghotaibeh, A. (n.d). Almaaref. ketabkhaneĥ̉ madreseĥ̉ feghahat.[In Arabic]
Ibn sa'd. (1994). Oltabaghat olkabir. Tahghigh e seyyedi abdolaziz Tabatabayi. Qom: Moasseseyeh alolbeyt:. [In Persian]
Ibn sad. (1995). Tarjomatol emamalhosain ve maghtalahu alayhessalam. Tahghigh e abdolaziz Tabatabayi. Qom: Moasseseyeh alolbeyt. alahya altoras. [In Persian]
Jamii az mohaghgheghin e eslami. (2000). Se maghtal-e guya dar hamaseyeĥ̉ ashora. tashih e aghighi bakhshayeshi. Qom: daftar nashr e navid e eslam. [In Persian]
Kashefi, H. (1955). Rozat alshohada. tashih e mohammad e ramezani. Tehran: bina. [In Persian]
Kateb e vaghedi (ebn e sad), M. (1995). Tabaghat. Tarjomeĥ̉ mahmud mahdavi damghani. Tehran: farhang ve andisheĥ̉ eslami (nasher markaz tahghighat rayaneiyeh qaemiyyeh). [In Persian]
Khabbazzadeh kashani, H. (1966). Khoshehayehe golafshan. be ehtemam mohsen hafezi. Qom: jamal. [In Persian]
Khandemirhoseini, Gh. (1983). Tarikh habib alseyar fi akhbar afrad albashar. Tehran: ketabforoshi Khayyam. [In Persian]
Kharazmi, A. (n.d). Maghtal olhosain lelkharazmi; Tahghighi ve taligh allameh sheykh mohammad alsamavi. Qom: Manshorat-maktabat olmofid:. [In Arabic]
Khodadad noshabadi, M. & Moodareszadeh, A. (1975). Shabahat e chand dastan dar shahnameh ve taziyeh. Yazdahomin gerdehamayi binolmelali anjoman tarvij zaban ve adab farsi. daneshgah gilan. pp: 148-171. [In Persian]
Khodamiyan, M. (2008). Dar ovj e dastan safar e moslem ebn e aghil be shahr e kofeh. Qom: Vosogh. [In Persian]
Khorasani, M. (2009). Montakhab altavarikh. tarjomeyeĥ̉ mirza abolhasan ashari. ch7. Tehran: eslamiyeh. [In Persian]
Khosravani, A. (2009). Hamaseh sazan e dasht e ninva. tarjomeĥ̉ absar alein fi ansar alhosain sheykh jalil mohammad ebn e alsheykh taher alsamavi. be kooshesh e bagher bidhendi. masjed jamkaran, Qom: osveh. [In Persian]
Kivan kashani, M. (2005). Anis alzakerin. tashih e afshin atefi. Kashan: hamgam ba hasti. [In Persian]
Latifi, M. (2010). Maghtal-e emam hosain. tarjomeĥ̉ javad mohadesi. ch10.. Tehran: sazman-e tablighat-e eslami. [In Persian]
Mahallati, S. (2000). Montaha-lamal. Tashih-e farid fathi va said kharratha. ch2. Tehran: moghaddas. [In Persian]
Mahallati, S. (2010). Maghatel oltalebin abolfaraj esfehani. tarjomeĥ̉ sayed hashem rasool mahallati. ch3. Tehran: daftar-e nashar-e farhang –e eslami. [In Persian]
Mahallati, Z. (1970). Akhtaran-e tabnak. tahrir va tashih-e mohammadjavad najafi. Tehran: ketabforoshi eslamiyeh. [In Persian]
Majlesi, M. (1982). Behar alanvar oljameat aldorar akhbar olaemmat alathar. Birot: Moassesat alvafa. [In Arabic]
Mofid, A. (1993). Alekhtesas. tahghigh aliakbar alghafari va mahmud alzarandi. Birot: darolmofid. [In Arabic]
Mofid, A. (2008). Maghtal-e mofid. tarjomeĥ̉ sayyed alireza jafari. ch2. Qom: Nobogh:. [In Persian]
Mofid, A. (N.d). Alershad fi marefat alhojaj ollah alalebad. tarjomeĥ̉ seyed hashem rasooli mahallati, ch2. Tehran: elmiyeye eslamiyeh. [In Persian]
Moghaddasi, A. (1982). Ehsan altaghasim fi marefat alaghalim. be ehtemam-e alinaghi monzavi. Tehran: sherkat-e moallefan va motarjeman-e iran. [In Persian]
Moghram, S. (2009). Tarikh ashora ya maghtal olhosain. tarjomeĥ̉ azizollah-e atarodi. Tehran: Atarod. [In Persian]
Mohadesi, J. (2012). Farhang ashora. ch17. Qom: Maaref. [In Persian]
Mohammadzadeh, M. (2015). Maghtal-e emam hosein bar asas-e moton-e kohan. Tehran: amirkabir. [In Persian]
Motamedi kashani, S. (1999). Azadari sonnati-ye shiaiyan. Kashan: Asr-e zohur :. [In Persian]
Mousavi alzanjani, S. (1982). Vasilat aldarain fi ensar alhosain. Birot-lobnan: Moassesat alaelami lelmatbuoat. [In Arabic]
Rahmdel, Gh. (2001). Tazkerĥ̉ shohadaye karbala: shohadaye banihashem. Rasht: Daneshgah gilan. [In Persian]
Saem kashani, A. (2013). Bar dosh e aftab. ba kooshesh maryam alsadat saem kashani. Kashan: hamgam ba hasti. [In Persian]
Sarvi mazandarani (ebneshaharashub), R. (n.d). Olmanagheb ebn e shahrashub. Moasseseh entesharat e allameh. [In Persian]
Sehati sardrodi, M. (2004). Tahrifshenasi ashora ve tarikh emam hosein. Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Sepehr, M. (1977). Nasekh oltavarikh: dar ahvalat e hazrat e seyyedolshohada. Tehran: Ketabforoshi eslamiyeh. [In Persian]
Seyyed ibn tavus. (1996). Almalhoof ala ghatlel tafoof. tahghigh ve taghdim sheykh fars tabriziyan alhassun. altabat olsaniyahe. Teharan: darolosveh. [In Persian]
Seyyed ibn tavus. (2002). Sougnameĥ̉ salar shahidan (tarjomeĥ̉ lahoof). tarjomeĥ̉ alireza rejali tearani. ch4. Qom: Nobogh:. [In Persian]
Shamsoddin, M. (1985). Ansar alhosain. tarjomeĥ̉ naser hashemh zadeh. Tehran: Amirkabir: [In Persian]
Sharani, M. (2006). Dam olsogum tarjomeh nafs olhomum sheykh abbas ghoami. Tehran: vezart farhang ve ershad eslami. [In Persian]
Sharif kashani, M. (2005). Tazkerat alshohada. 2vol. ba hamkari abbas mohammad e gholian. Teharan: Shams alzoha. [In Persian]
Sharmi kashani, M. (2008). Divan sharmikashani. be ehtemam e mohsen hafezi kashani. ch2. sobh e piruzi. [In Persian]
Sheykh horre ameli. (N.d). Vasael alshiyeh. tashih ve tahghigh sheykh mohammad razi va sheykh abolhasan sherani. Birot-lobnan: daralahya altoras arbi. [In Arabic]
Sheykh sadogh, M. (2014). Amali sheykh sadogh. tarjoameĥ̉ karim fizi tabrizi. Qom: tabriz. [In Persian]
Shoshtari, M. (1991). Ghamus alrejal. ch2. jameĥ̉ modarresin howzeĥ̉ elmiyeh Qom, Qom: Daftar entesharat e eslami. [In Persian]
Tabari, M. (1973). Tarikh tabari: tarikh alrosol valmoluk. tarjomeĥ̉ abolghasem payandeh. Tehran: Bonyad e farhang e iran: (neshr e elektoronik 1389). [In Persian]
Tabarsi, F. (2001). Taj almavalid. Birot: Darolghari. [In Arabic]
Yazdi haeri, H. (2012). Mohayyaj alahzan va moghad alniran fi gholub ahl aliman. tahghigh va virayesh-e mohammadhosein-e rahimian. Qom: asr-e zohur. [In Persian]
Zojaji kashani, M. (2010). pajooheshi tazeh piramoon e vadiĥ̉ karbala hazrat roghayyeh bent alhosain alayhemassalam be zamimeĥ̉ tahghighi kotah piramoon e teflan e moslam. ch2. Teharan: Avaye sobhan. [In Persian]  
Zojaji kashani, M. (2003). Moslam ghahreman e safiran. Kashan: Morsel. [In Persian]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار