روند شکل‌گیری و افول حوزۀ حدیثی شیعی مدائن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

 با رونق یافتن مدرسۀ حدیثی امامیه در کوفه، حوزۀ حدیثی شیعی در مدائن شکل گرفت. راویان این دیار همپای دیگر راویان، به تبیین و گسترش آموزه‌های امامیه همت گماشتند؛ اما به‌دلیل حجم بالای تبادل افکار جریان‌های گوناگون فقهی و کلامی در مدرسۀ کوفه، توجه حدیث‌پژوهان به مراکز حدیثی شیعیِ گمنامی نظیر «حوزۀ حدیثی شیعی مدائن» کمتر معطوف شد. مدائن طی قرون دوم و سوم هجری، به‌دلیل شرایط ویژۀ جغرافیایی، محل تجمع مخالفان حکومت اموی و عباسی یا پناهگاه آن عده از افرادی بود که به دلایل سیاسی تحت تعقیب حکومت بودند. این امر سبب شد تا افراد با مذاهب و مشرب‌های گوناگونی در این منطقه گرد آیند. در این میان، انتقال سهم قابل توجهی از میراث امامیه به نسل‌های بعدی مرهون راویان شیعی این منطقه در قرن دوم و سوم هجری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The wax and wane of the Shia hadith school in Madā’in

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Kheibar 1
  • Alimohammad Mirjalili 2
  • Ahmad Zare Zardini 3
1 PhD graduate in Department of Quran and Hadith sciences, Meybod University, Meybod, Iran
2 Professor, Department of Quran and Hadith, Meybod University, Meybod, Iran (Corresponding Author)
3 Associate professor, Department of Quran and Hadith, Meybod University, Meybod, Iran;
چکیده [English]

 Introduction
The hadith classes held by Imam Sadiqh (as) in Kufa paved the way for the establishment of a Shia hadith school in that area. This led to the migration of hadith quoters from different places to Kufa and, thus, the propagation of the Kufi hadith heritage back to those places. Considering the vicinity of Madā’in City to Kufa, the presence of hadith advocates from that city was more noticeable than from other areas. Scholars in the field of hadith history have somewhat accurately characterized the well-known Shia hadith schools, but some schools such as that in Madā’in have unfortunately been ignored, hence remaining in dark. This negligence might have been due to the centrality of Kufa. The present study seeks to shed light on the development process of the Shia hadith school in Madā’in and the stages involved.
Materials and Methods
Madā’in is known as an area to have fostered many hadith scholars. The education of even numerous Sunni scholars is attributed to that place. As a piece of evidence in this regard, a whole chapter in the book al-Ţaqhāt al-Kubrā is devoted to both Shia and Sunni hadith quoters in Madā’in. For example, it makes references to famous Shia hadith circles, such as Banu Hakim Azodi Madā’ini, and eminent figures, such as Ali ibn Hadid Madā’ini. The existence of these people in Madā’in provides enough motivation for research on that hadith school. Based on a scrutiny of the recent hadith expert opinions, one understands that ‘geography’ and ‘method of quotation and criticism’ have been the two main criteria for handling hadith issues in terms of ‘approach’, ‘school’ or ‘field’. Indeed, according to some researchers, those two criteria serve as a basis for classifying the ways of dealing with hadiths in three clean-cut domains. So, if the scholars and quoters in a certain geographical place do not use one single method of quoting or criticizing hadiths, the corresponding domain is referred to as ‘a hadith center’. Once those people deal with hadiths with a certain common method, the domain is called ‘a hadith school’. However, the case is ‘a hadith approach’ if hadith quotation and criticism is based on a certain school of thought regardless of geographical considerations. Owing to the accuracy and distinctiveness of these classification terms and, above all, their conformity with the practice of men of great authority in hadith science, the same classification is adopted in this research to assign the title ‘field’ to the set of hadiths diversely and disconcertedly handled by Madā’in quoters and critics. The present study is a trend research type conducted with a descriptive-analytical method, and the data are derived from library sources including hadith books, biographies, and history books.
Results
There is a four-stage process to consider about the penetration of Shiism into Madā’in and the subsequent formation of a center for Shia hadiths there. The stages were as follows:

The ground breaking period: This first stage of Shiism formation occurred under Salman Farsi’s rule in Madā’in. It is to be noted that, after a three-year term of ruling over the city, Sa’d ibn Abi Waqhas wrotes a letter to the second caliph and asked him to appoint Salman as a new ruler there. Upon taking permission from Imam Ali (as), Salman accepted the position offered by the caliph.
Advent of loving Shiism: The second stage in the Shi'ism process of the Madā’in Shi'ite hadith school is the emergence of "loving Shi'ism".Muslim conquerors set out to seize new territories in the name of Islam but, due to their sense of superiority inherited from the Jaheli era, did not properly behave the people of the conquered lands including Madā’in. In contrast, Imam Ali’s specific supports of Madā’in rulers rapidly pushed the Muslims in that city to love and advocate Shiite Islam.
Advent of political Shiism: The third stage of Shiite Islam propagation in Madā’in marks the advent of political or Iraqi Shiism. It started with a series of campaigns launched by the people of the city against the Omavid sovereignty. It is to be mentioned that, from the conquest of Madā’in until the martyrdom of Imam Hossein (as) in the year 61 AH, there were no unified or independent Shiite tendencies in the city.
Advent of ideological Shiism: The last stage of Shiism process is characterized with ideological or Imami features. This stage began with the movement of Imam Sadiqh (as) from Medina to Kufa. As a matter of fact, what came up as ideological Shiism in the mid second century AH was the result of the previous connections between Madā’in muslims and Shia Imams. As found in this research, 32 authors with the name suffix Madā’ini have quoted hadiths from Imam Sadiqh (as).

   Waning of the Shia hadith school in Madā’in: In the early 4th century AH, Madā’in began to turn down into a village. After the establishment of Baghdad in the year 148 AH, non-Muslim merchants and businessmen from Madā’in started trading in industrial and farming products with the neighboring cities such as Kufa, Baghdad and Basra. As for the Shiites living in Madā’in, especially hadith advocates, they moved to better provided cities. They did it because, first of all, they were not as wealthy as non-Muslims so as to do trading and, secondly, they needed a rich and dynamic atmosphere where to enhance their religious teachings and hadith activities.
Conclusion
The geographical proximity of Madā’in to Kufa was very effective in the establishment of a Shia hadith school in Madā’in. The role of Madā’in scholars in conveying the Imami hadith legacy to the next generations was very valuable; only during the second and third centuries AH, seventy Shiite authors in that city quoted more than 1400 hadiths. This hadith school owed its persisting effect to the documentation of hadiths. The written books of hadiths made it possible for the Madā’in school to survive, continue its interactions with other hadith centers, and benefit from the legacy of Kufi Imami school even after the hadith activities began to decline in Kufa due to political pressures and certain internal factors in the late second century AH. Little is known of the exact causes of the decline in the Kufi hadith center, but, based on some evidence; its activities are estimated to have survived toward the end of the third century AH.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Madā’in
  • Hadith Circle
  • Shiism
  • Hadith history

مراجع

 قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن‌اثیر، عزالدین علی بن محمد. (۱۴۰9ق). أسد الغابة. بیروت: دارالفکر.
ابن‌اثیر، عزالدین علی بن محمد. (۱۳۸۵ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ابن‌اعثم، احمد. (۱۴۱۱ق). الفتوح. تحقیق على شیری. بیروت: دارالأضواء.
ابن‌العدیم، عمر بن احمد بن ابى‌جراده. (بی‌تا). بغیة الطلب فى تاریخ حلب‏. بیروت: دارالفکر.
ابن‌الفقیه، احمد بن محمد. (۱۴۱۶ق). البلدان. تحقیق یوسف هادی. بیروت: عالم الکتب.
ابن‌بابویه، محمد بن على. (۱۳۶۲ش). الخصال. تحقیق على‌اکبر غفارى. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌بابویه، محمد بن على. (۱۳۷۸ق). عیون أخبار الرضاt‏. تحقیق مهدى لاجوردى. ‏تهران: نشر جهان.
ابن‌بابویه، محمد بن على. (۱۳9۵ق). کمال الدین و تمام النعمة. تصحیح على‌اکبر غفارى. چ۲. تهران: اسلامیه‏.
ابن‌بابویه، محمد بن على. (۱۴۰۳ق).‏ معانی الأخبار. تحقیق على‌اکبر غفارى. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی. (۱۴۱۵ق)، الإصابة فی تمییز الصحابة. تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و على‌محمد معوض. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد. (۱۴۰۸ق). تاریخ ابن‌خلدون. تحقیق خلیل شحاده. چ۲. بیروت: دارالفکر.
ابن‌سعد، محمد. (۱9۶۸م). الطبقات الکبری. تحقیق احسان عباس. بیروت: دار صادر.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن على. (۱۳۸۰ق). معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا. نجف اشرف: المطبعة الحیدریة.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن على. (۱۳۷9ق). مناقب آل ابی‌طالبk. قم: علامه.
ابن‌عساکر، علی بن حسن. (۱۴۱۵ق). تاریخ مدینة دمشق. تحقیق عمر بن غرامه عمری. بیروت: دارالفکر.
ابن‌غضائرى، احمد بن حسین. (۱۴۲۲ق). الرجال. قم: دارالحدیث.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر. (۱۴۰۷ق). البدایة و النهایة. بیروت: دارالفکر.
ابن‌مزاحم، نصر. (۱۴۰۴ق). وقعة صفین‏. تصحیح عبدالسلام محمد هارون. چ۲. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق. (بی‌تا). الفهرست. بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی. (۱۴۱۲ق). المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک. تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیة.
اردبیلى، احمد بن محمد‌. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. تحقیق مجتبى عراقى و على‌پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
استرآبادى، على. (۱۴۰9ق). تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. تصحیح حسین‏استاد ولى. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
بحرانى اصفهانى، عبدالله بن نورالله. (۱۴۱۳ق). عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال. تحقیق محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى. قم: مؤسسة الإمام المهدیZ.
براقی، حسین. (۱۴۰۷ق). تاریخ الکوفة. بیروت: دارالاضواء.
برقی، احمد بن محمد. (۱۳۴۲ش). رجال البرقی. تصحیح محمدکاظم میاموى. تهران: دانشگاه تهران.
برقی، احمد بن محمد. (۱۳۷۱ق). المحاسن. تحقیق جلال‌الدین محدث ارموی. چ۲. ‏قم: دارالکتب الإسلامیة.
بلاذری، احمد بن یحیی. (۱۴۱۷ق). انساب الأشراف. تحقیق سهیل زکار و خیرالدین زرکلی. بیروت: دارالفکر.
بلاذری، احمد بن یحیی. (۱9۸۸). فتوح البلدان. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
پاکتچی، احمد. (۱۳9۵ش). مکاتب فقه امامی ایران پس از شیخ طوسی تا پایگیری مکتب حله. چ۲. تهران: دانشگاه امام صادقt.
پاکتچی، احمد. (۱۳۸۵). نظام قبیله‌ای و خاستگاه خوارج نخستین. پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ ۵۲، ۲۳۷-۲۵۸.
امام حسن عسکریt. (۱۴۰9ق). التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکریt. قم: مدرسة الإمام المهدیZ.
جابری، عبدالستار. (۱۴۳۲ق). تاریخ الشیعة السیاسیة. کربلا: مکتبة العتبة الحسینیة المقدسة.
جعفریان، رسول. (۱۳۸۶ش). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی. تهران: علم.
چلونگر، محمدعلی، صادقانی، مجید، و پیرمرادیان، مصطفی. (۱۳9۷). بوم‌شناسی تاریخی جریان‌های فکری اصحاب ائمهk (با تأکید بر دو مفهوم امامت و عقل). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حلبى، تقى بن نجم ابوالصلاح. (۱۴۰۴ق). ‏تقریب المعارف‏. تصحیح فارس تبریزیان (الحسون). قم: الهادى.
حموی، یاقوت. (بی‌تا). معجم الأدباء. تحقیق احسان عباس. بیروت: دارالغرب الإسلامی.
حموی، یاقوت. (۱99۵م). معجم البلدان. چ۲. بیروت: دار صادر.
دینوری، احمد بن داود. (۱۳۶۸ش). أخبار الطوال. تحقیق عبدالمنعم عامر. قم: الرضی.
ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد. (بی‌تا). سیر أعلام النبلاء. تحقیق شعیب الأرناؤوط. بی‌جا: مؤسسة الرسالة.
ساعدى، حسین. (۱۴۲۶ق). ‏الضعفاء من رجال الحدیث‏. قم: دارالحدیث.
شاکر، ابوالقاسم. (۱۳9۰ش). تاریخ تشیع در ایران. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
صفار، محمد بن حسن. (۱۴۰۴ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد‏2. چ۲. قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (۱۳۸۸ش). شیعه در اسلام. قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدکاظم. (۱۳9۰ش). تاریخ حدیث شیعه(۲). قم: دارالحدیث.
طبرسى، احمد بن على. (۱۴۰۳ق). الإحتجاج على أهل اللجاج. تحقیق محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضى.
طبری، محمد بن جریر. (۱۳۸۷ق). تاریخ الطبری. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. چ۲. بیروت: دار التراث.
طبرى آملى، عمادالدین محمد بن علی. (۱۳۸۳ق). بشارة المصطفى لشیعة المرتضى. چ۲. نجف: المکتبة الحیدریة.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۷۳ش). رجال الطوسی. چ۳. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۱ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد. بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۴ق). الأمالی. قم: دار الثقافة.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۲۰ق). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول. قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
طیالسی، ابی‌داود. (۱۴۱9ق). مسند. تحقیق محمد بن عبدالمحسن ترکی. مصر: دار هجر.
عینی، محمود بن احمد. (بی‌تا). مغانی الأخیار فی شرح أسامی رجال معانی الآثار. تحقیق محمدحسن اسماعیل شافعى. بی‌جا: بی‌نا.
کشى، محمد بن عمر. (۱۴۰۴ق). اختیار معرفة الرجال‏. تحقیق مهدی رجایى. قم: مؤسسة آل البیتk لإحیاء التراث‏.
کلینى، محمد بن یعقوب. (۱۴۲9ق). کافی. قم: دارالحدیث.
کریستین سن، آرتور امانوئل. (۱۳۸9ش). ایران در زمان ساسانیان. ترجمۀ رشید یاسمی. چ۳. تهران: نگاه.
گلدزیهر، ایگناس، و ناث، ر. (۱۳۷۱ش). اسلام در ایران، شعوبیه؛ نهضت مقاومت ملی ایران علیه امویان و عباسیان. ترجمۀ محمودرضا افتخارزاده. تهران: مؤسسۀ نشر میراث‌های تاریخی اسلام و ایران.
مامقانى، عبدالله. (بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال. بی‌جا: بى‌نا.
محرمی، غلامحسن. (۱۳۸۷ش). تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی‡.
مدنی، علیخان بن احمد. (۱9۸۳م). الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة. بیروت: مؤسسة الوفاء.
مسعودى، علی بن حسین. (۱۴۰9ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. تحقیق اسعد داغر. چ۲. قم: دارالهجرة.
معارف، مجید. (۱۳۸۸ش). تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی. چ۱۰. تهران: کویر.
مقدسی، مطهر بن طاهر. (بی‌تا). البدء و التاریخ. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
مقریزى، احمد بن على. (۱۴۲۰ق). إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع. تحقیق محمد عبدالحمید نمیسى. بیروت: دارالکتب العلمیة.
موسوی تنیانی، اکبر. (۱۳9۸ش). جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت (میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد). قم: دارالحدیث.
میرجلیلی، علی‌محمد. (۱۳۸۱ش). امام علیt و زمامداران. چ۳. قم: وثوق.
نجاشى، احمد بن على. (۱۳۶۵ش). ‏رجال النجاشی. تحقیق موسى شبیرى زنجانى. چ۶. ‏قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
نسایی، احمد بن شعیب. (۱۴۱۱ق). السنن الکبری. تحقیق عبدالغفار بنداری و سید کسروی حسن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
نورمحمدی، مهدی، و صادقی، مصطفی. (۱۳9۴). گرایش مدنیان به امام علیt با بهره‌گیری از راویان مدنی. شیعه‌پژوهی، شمارۀ ۳، ۳۱-۵۸.
وردی، علی. (۱99۵م). وعّاظ السلاطین. چ۲. لندن: دار کوفان.
References
The Holy Qur’an.
Nahj al-Balagheh. [In Arabic]
Ardabili, A.M. (1983). A set of proofs and explanations to guide minds. edited by M. Eraqhi, A. Eshtehardi, and H. Yazdi Esfahani. Qom: Islamic Publications Institute. [In Arabic]
Asterabadi, A. (1989). Interpretation of the explicit verses about the virtues of Ahle Bait. edited by H. Ostad Vali. Qom: Islamic Publications Institute. [In Arabic]
Bahrani Esfahani, A. N. (1993). A world of knowledge about verses and hadiths. edited by M.B. Movahed Abtahi Esfahani. Qom: Imam Mahdi Institute. [In Arabic]
Baladhuri, A.Y. (1988). Conquest of cities. Beirut: Al-Hilal Institute. [In Arabic]
Baladhuri, A.Y. (1996). Genealogy of the noble. edited by S. Zakkar and  Kh. Zargoli. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Barghi, A.M. (1963). Rejal al-Barghi. edited by M.K. Meyamavi. Tehran: Tehran University Press. [In Arabic]
Barghi, A.M. (1992). Al-Mahasin. 2nd edition by J. Mohaddeth Ermavi. Qom: Dar al-Kutub Eslamiyeh. [In Arabic]
Boraghi, H. (1986). History of Kufa. Beirut: Dar al-Azwa. [In Arabic]
Chelongar, M.A., Sadeghani, M., & Pirmoradian, M. (2018). Historical geography of the intellectual movements by Imams’ companions with a focus on the Imamate and intellect concepts. Qom: Howzeh and University Research Center. [In Persian]
Christensen, A.A. (2010). Iran in the Sassanid era. 3rd edition. translated by R. Yasami. Tehran: Negah Publications.
Dhahabi, Sh.M. (n.d). Siar al-A’lam al-Nobala. edited by Sh. Al-Arnawout. Al-Resala Institute. [In Arabic]
Dinvari, A.D. (1989). Akhbar al-Towal. edited by A.M. Amer. Qom: Al-Razi Publications. [In Arabic]
Eyni, M.A. (n.d). Voice of the good to mention names and works. researched by M.H.E. Shafe’i. (n.p). [In Arabic]
Goldziher, I., & Nath, R. (1992). Islam in Iran: Sho’ubieh, Iranian national resistance against the Omavid and Abbasid governments. translated by M. Eftekharzadeh. Tehran: Institute of Publishing the Historical Heritages of Iran and Islam.
Halabi, T.N. (1984). Taqhrib al-Ma’arif. edited by F. Tabrizian, Al-Hassoun. Qom: Al-Hadi. [In Arabic]
Hamawi, Y. (n.d). Mo’jam al-Udaba. edited by E. Abbas. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami. [In Arabic]
Hamawi, Y. (1995). Mo’jam al-Boldan. 2nd edition. Beirut: Dar al-Sader. [In Arabic]
Ibn al-Adim, O.A.A. (n.d).  Questions on the history of Aleppo. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Ibn al-Faqhih, A.M. (1995). Al-Boldan. researched by Y. Hadi. Beirut: Alam al-Kutub. [In Arabic]
Ibn-e A’tham, A. (1990). Al-Fotouh. edited by A. Shiri. Beirut: Dar al-Azwa. [In Arabic]
Ibn-e Asaker, A.H. (1994). History of Damascus City. edited by U. Gharama Umari. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Ibn Athir, E.A.M. (1965). Al-Kamil fi al-Tarikh. Beirut: Dar al-Sadir. [In Arabic]
Ibn Athir, E.A.M. (1988). Lion of Jungle. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Ibn Babaweyh, M.A. (1958). Fountains of hadiths from Imam Reza (pbuh). edited by M. Lajavardi. Tehran: Jahan Publications. [In Arabic]
Ibn Babaweyh, M.A. (1975). Kamal al-Din va Tamam al-Ne’meh. 2nd edition by A. Ghaffari. Tehran: Eslamiyeh. [In Arabic]
Ibn Babaweyh, M.A. (1983). Al-Khesal. edited by A. Ghaffari. Qom: Society of Howzeh Teachers. [In Arabic]
Ibn Babaweyh, M.A. (1983). Ma’ani al-Akhbar. edited by A. Ghaffari. Qom: Society of Howzeh Teachers. [In Arabic]
Ibn Ghaza’eri, A.H. (2001). Al-Rejal. Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Ibn Hajar Asqhalani, A.A. (1994). Al-isabeh fi tamiz al-sahabeh. edited by A.A. Abd al-Mowjood and A.M. Mo’avez. Beirut: Dar al-Kutub Elmiyeh. [In Arabic]
Ibn Jowzi, A.A. (1991). History of nations and kings. edited by M.Gh. Ata and M.Gh Ata. Beirut: Dar al-Kutub Elmiyeh. [In Arabic]
Ibn Kathir Dameshqi, E.O. (1986). Al-Bedayeh va Al-Nehayeh. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Ibn Khaldoun, A.M. (1987). Ibn-e Khaldoun History. edited by Kh. Shohadeh. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
Ibn Muzahim, N. (1984). The event of Saffeyn. 2nd edition by A.M. Haroun. Qom: Library of Ayatollah Mar’ashi Najafi. [In Arabic]
Ibn Nadim, M.I. (n.d). Al-Fehrest. Beirut: Dar al-Ma’refeh. [In Arabic]
Ibn Sa’d, M. (1968). Al-Tabaghat al-Kobra. researched by Ehsan Abbas. Beirut: Dar al-Sader. [In Arabic]
Ibn Shahrashoub, M.A. (1959). Virtues of Al-e Abi Talib. Qom: Allameh. [In Arabic]
Ibn Shahrashoub, M.A. (1960). Old and recent scholars cited in Shia books. Najaf: Al-Heydaria Publications. [In Arabic]
Imam Hassan Askari (1988). An interpretation attributed to Imam Hassan Askari. Qom: Imam Mahdi School. [In Arabic]
Jaberi, A. (2011). History of political Shiism. Karbala: Holy Hossein Shrine Library. [In Arabic]
Jafarian, R. (2007). History of Shiism in Iran until the beginning of the Safavids. Tehran: Elm Publications. [In Persian]
Keshi, M.U. (1984). A selection of biographies, researched by M. Rajaie. Qom: Al-e Bait Institute. [In Arabic]
Koleyni, M.y. (2008). Al-Kāfī. Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Ma’aref, M. (2009). General history of hadiths with an analytical approach (10th edition). Tehran: Kavir Publications. [In Persian]
Madani, A.A. (1983). High positions among Shiites. Beirut: Al-Vafa Institute. [In Persian]
Mamaghani, A. (n.d). Revised science of biographies. (n.p). [In Arabic]
Mas’oudi, A.H. (1988). Gold propagator and gem mines. 2nd edition by A. Dagher. Qom: Dar al-Hejreh. [In Arabic]
Meghrizi, A.A. (1999). Enlightening the listeners about the prophet’s status, wealth, grandchildren, and possessions. edited by M.A. Nomeisi. Beirut: Dar al-Kutub Elmiyeh. [In Arabic]
Mirjalili, A.M. (2002). Imam Ali (pbuh) and rulers. Qom: Vothough Publications. [In Persian]
Moghaddasi, M.T. (n.d). Al-Bad’o va al-Tarikh. Cairo: Religious Culture Library. [In Arabic]
Moharrami, Gh. (2008). History of Shiism up to the end of the Minor Absence. Qom: Imam Khomeini Institute of Education and Research. [In Persian]
Mousavi Tanyani, A. (2019). Studying the development of Imami thought from Kufa school to Baghdad school. Qom: Dar al-Hadith. [In Persian]
Najashi, A. (1986). Rijal al-Najashi. 6th edition by M. Shobeyri Zanjani. Qom: Islamic Publications Institute. [In Arabic]
Nesayi, A.Sh. (1990).  Al-Sonan al-Kobra. researched by A. Bendari and S.K. Hassan. Beirut: Dar al-Kutub Elmiyeh. [In Arabic]
Nourmohammadi, M., & Sadeqhi, M. (2015). Tendency of Madā’in people to Imam Ali (pbuh) through Madani hadith quoters. Journal of Shia Studies, 3: 31-58. [In Persian]
Pakatchi, A. (2006). Tribal system and the origin of the early Khawarijs. Journal of Human Sciences, 52: 237-258. [In Persian]
Pakatchi, A. (2016). Iranian Imami jurisprudential schools after Sheikh Tousi until the establishment of the Hella school (2nd edition). Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian]
Sa’edi, H. (2005). Unreliable men of hadith. Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Saffar, M.H. (1984). Insights into the virtues of the prophet’s descendants. Qom: Ayatollah Mar’ashi Najafi Library. [In Arabic]
Shaaker, A. (2011). History of Shiism in Iran. Tehran: Islamic Revolutionary Guard Corps. [In Persian]
Tabari, M.J. (1967). Tabari History. 2nd edition by M.A. Ibrahim. Beirut: Dar al-Torath. [In Arabic]
Tabari Amoli, E.M. (1963). The prophet’s good news for Imam Ali’s followers. 2nd edition. Najaf: Al-Heydaria Publications. [In Arabic]
Tabarsi, A.A. (1983). Al-Ihtijaj ala Ahl al-Lejaj. researched by M.B. Khersan. Masshad: Morteza Publications. [In Arabic]
Tabatabaie, M.H. (2009). Shia in Islam. Qom: Boustan-e Ketab. [In Arabic]
Tabatabaie, M.K. (2011). History of Shia hadith (2). Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Tousi, M.H. (1994). Rejal al-Tousi. 3rd edition. Qom: Islamic Publications Institute. [In Arabic]
Tousi, M.H. (1990). The light of worshipers and the weapon of devotees. Beirut: Feqh al-Shi’eh. [In Arabic]
Tousi, M.H. (1993). Al-Amali. Qom: Dar al-Thaghafeh. [In Arabic]
Tousi, M.H. (1999). An index of Shiite books, their origins, and the names of the authors and the cited ones. Qom: Library of Al-Mohaqeq al-Tabatabaie. [In Arabic]
Tayalesi, A. (1998). Mosnad. researched by M.A. Taraki. Egypt: Dar al-Hejr. [In Arabic]
Verdi, A. (1995). Vo’az al-Salatin. 2nd edition. London: Dar-e Koufan. [In Arabic]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار