آسیب شناسی رویکرد کمی در فرآیند فهم حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22052/hadith.2025.255594.1509

چکیده

در تبیین روش فهم احادیث، روش کمی در تجزیه و تحلیل اطلاعات، اهمیت بایسته‌ ای دارد. استدلال مبتنی بر ملاک‌های کمی مانند تعداد و حجم ظاهری متن یا میراث دینی، از مهمترین مسائلی است که کم و بیش فضای الهیات تاریخی را قبضه کرده است. واقعا باید دید با توجه به ارتباط سنت واقعه و محکیه، چه حظی از اعتبار برای این نوع تحلیل‌های کمی وجود دارد؟ به عبارت دیگر وجه مشروعیت تحلیل کمی در مطالعات حدیثی چیست؟ برخی از نشانه‌های تحلیل کمی رایج در فرآیند تحلیل متون حدیثی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ عبارتند از: مفهوم دار شدن عدد و رقم، عدم توجه به مسأله‌گی و محوریت معیارهای غیرکیفی. مقاله حاضر با نگاهی به نمونه‌های مختلف از تحلیل‌های کمی، می‌کوشد تا اولا با هشدار نسبت به نارسایی نتایج مبتنی بر این روش، نتایج مشوش به تفسیر به رأی آن را گوشزد کند و از سویی دیگر زمینه را برای سوق دادن استدلال های دینی به اتقان و استواری سوق دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

آسیب شناسی رویکرد کمی در فرآیند فهم حدیث

نویسنده [English]

  • Mohammad Hasan Ahmadi
Department of Qur'an and Hadith،University of Tehran،Tehran، Iran
چکیده [English]

در تبیین روش فهم احادیث، روش کمی در تجزیه و تحلیل اطلاعات، اهمیت بایسته‌ ای دارد. استدلال مبتنی بر ملاک‌های کمی مانند تعداد و حجم ظاهری متن یا میراث دینی، از مهمترین مسائلی است که کم و بیش فضای الهیات تاریخی را قبضه کرده است. واقعا باید دید با توجه به ارتباط سنت واقعه و محکیه، چه حظی از اعتبار برای این نوع تحلیل‌های کمی وجود دارد؟ به عبارت دیگر وجه مشروعیت تحلیل کمی در مطالعات حدیثی چیست؟ برخی از نشانه‌های تحلیل کمی رایج در فرآیند تحلیل متون حدیثی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ عبارتند از: مفهوم دار شدن عدد و رقم، عدم توجه به مسأله‌گی و محوریت معیارهای غیرکیفی. مقاله حاضر با نگاهی به نمونه‌های مختلف از تحلیل‌های کمی، می‌کوشد تا اولا با هشدار نسبت به نارسایی نتایج مبتنی بر این روش، نتایج مشوش به تفسیر به رأی آن را گوشزد کند و از سویی دیگر زمینه را برای سوق دادن استدلال های دینی به اتقان و استواری سوق دهد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • تحلیل کمی
  • روش شناسی
  • فهم حدیث
  • آسیب شناسی
  • حدیث