برجسته سازی در خطبۀ فدکیه حضرت زهرا(ع)

نویسندگان

چکیده

برجسته سازی ازجمله نظریه های ادبی معاصر است که با رویکردی ادبی به متون منظوم یا منثور، در صدد تبیین و تحلیل آن دسته از شاخصه ها و عناصر مؤثر در بافت کلام است که با تکی ه بر علم بلاغت و آیین سخنوری، متون ادبی را از متون عادی ممتاز می سازد . به اعتقاد فرمال یست ها ، برجسته سازی از طریق قاعده کاهی(هنجارگریزی) و قاعده افزایی به وجود می آید. بد ین معنا ک ه شاعر و ادیب با کاستن قواعدی از زبان معیار یا افزودن قواعدی بر آن، صورت کلام خود را برجسته و متمایز از زبان عادی می گرداند. قاعده کاهی بیشتر در حوزۀ بدیع معنوی(علم بیان) نمود می یابد و قاعده افزایی نیز در حوزۀ بدیع لفظی(علم بدیع) رخ می نماید. در خطبۀ مشهور فدکیه، به دفاع از حق شرعی خود می پردازد و بر آن است ، حضرت فاطمه بسته اند، به  تا با گفتار شیوای خویش، امت نوپای اسلامی را که چشم بر حقانیت خاندان پیامبر زیبایی های ادبی به کاررفته در آن را ، راه هدایت بازگرداند. تأمل در کلام رسا و اثرگذار حضرت آشکار می سازد. گزینش الفاظ و واژگان و ترکیب آن ها در ساختار و بافت کلام ایشان به گونه ای است که متن خطبه را از متون عادی متمایز می سازد. حضرت با پیوند کلام خود به آرایه های ادبی و نیز رعایت نظم و توازن در کلام، همچون خطیب ی توانمند ، ارزش و تأثیرگذار ی سخن خود را دوچندان می سازد. آنچه در این مقاله بدان پرداخته می شود، تحلیل ادبی خطبۀ فدکیه از منظر نظریۀ برجسته سازی است. بر این اساس، متن روایی خطبه بر طبق دو شیوۀ قاعده کاهی و قاعده افزایی ، بررسی شده و زیبایی های ادبی به کاررفته در آن تحلیل و تبیین می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Foregrounding in Fatimah’s Sermon of Fadak

چکیده [English]

Foregrounding is one of the contemporary literary theories, which from a literary perspective to texts, in prose or verse, endeavors to explain and analyze those effective features and elements in the body of the discourse which rhetorically distinguish literary texts from ordinary ones. According to the Formalists, foregrounding is achieved through diminishing or increasing the rules. In other words, the poet or writer through ignoring some of the rules of the standard language or adding some other rules to it foregrounds the form of his language and separates it from normal language. Decreasing the rules occurs in the field of rhetoric but adding to rules takes place in domain of figures of speech. Fatimah, peace be upon her, in the well-known sermon of Fadak defends her legal rights and tries through her prominentdiscourse to guide the people who had ignored the rights of the household of the Prophet, peace be upon him and his progeny, back to the right path. Reflecting on the expressive and influential speech of Fatimah, peace be upon her, reveals the literary splendors in that discourse. Her choice of diction and the combination of words in the structure and fabric of her speech makes the text of the sermon separate from other text. Fatimah, like a competent orator, by infusing literary figures in her speech and making her discourse rhythmic and balanced increases the effect and value of her speech. This research attempts to analyze the sermon of Fadak from a literary perspective in the light of Foregrounding. Accordingly, the narrative text of the sermon is discussed on the basis of decreasing and increasing the rules and in consequence its literary magnificenceis analyzed and explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foregrounding
  • decreasing the rules
  • adding to rules
  • Fatimah’s Sermon of Fadak