زیبایی شناسی خطبۀ آفرینش در پرتو نقد فرمالیستی

نویسندگان

چکیده

پژوهش حاضر می کوشد نخستین خطبۀ نهج البلاغه را از دیدگاه نقد فرمالیستی ارزیابی کند و به این که بی گمان باید مفهوم و معنا اصل قرار گیرد، جانب « آفرینش » مسئله بپردازد که در متن دینیِ خطبۀ فرم و شکل و انسجام تا چه اندازه رعایت شده و به ادبیت متن از سوی صاحب سخن تا چه میزان توجه شده است. نویسندگان بدون توجه به مسائل فرامتنی همچون شخصیت و جایگاه مؤلف، مسائل اجتماعی، تاریخی و روان شناسی که در نقد فرمالیستی جایگاهی ندارد، فقط بر متن مورد نظر تمرکز کرده و از نظرگاه اصول آن نقد، در پی کشف زیبایی های خطبۀ یادشده هستند. برداشت این است که متن پیش روی، صرف نظر از محتوا و مفهوم گنجانده در آن، کاملاً منسجم و یکپارچه بوده و حرف ها، واژه ها، ترکیب ها و جمله ها در پیوند با هم، هارمونی و نظمی بسیار شگفتی را ایجاد کرده اند. کاربردهای مجازی و کنایی، توجه به آواهای القاگر و رعایت جانب توازن آوایی و واژگانی و نحوی، دخالت دادن گونه های متفاوت آشنایی زدایی ادبی، پیوند با دیگر متون و... متن را از روساخت و زیرساخت چشمگیری برخوردار کرده و ما را به این نتیجه رسانده که ادبیت و زیبایی متن، نه قربانی ترسیمِ مفهوم و معنا، که در خدمت یکدیگرند و شیوۀ سخن و شگردهای بیانی به همان اندازه اهمیت می یابد که مفهومِ مورد نظر اهمیت دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Aesthetic of Creation Sermon of NahjulBalāgheh in the Light of the Formalistic Criticism

چکیده [English]

The present study is an attempt to investigate the first sermon of NahjulBalāgheh in the light of the formalistic criticism. It deals with the issue that the religious meaning and content of the creation sermon should be considered as a foundation, and how much the form and integration have been regarded, and to what amount the literary text has been observed by the author. Ignoring the non-textual questions like the personality and position of the author, social, historical and psychological issues that have no place in formalistic criticism, the writers concentrate only on the text and try to discover the beauties of the mentioned sermon according to the principles of this criticism. Regardless of its content and meaning, the text is entirely integrated and the words, terms, phrases and sentences are in a great harmony, making a wonderful arrangement. Using metaphors and figurative language, concentrating on inspiring sounds, observing the phonetic, syntactic and morphological balance, applying different kinds of literary defamiliarisation, making relation with other texts, all causes the text to own a magnificent superstructure and infrastructure. This leads to the conclusion that the beauty and poetry of the text are not sacrificed for the content and the meaning rather, they help one another and the language is as important as the content.

کلیدواژه‌ها [English]

  • literary criticism
  • formalism
  • creation sermon
  • integration
  • literary style
  • defamiliarisation