زبان شوخی در کلام معصومان

نویسندگان

1 دانشگاه مازندران

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با توجه به جایگاه مهم شوخی در تعاملات انسانی و نمود آن، شادی، که نیاز ضروری روح آدمی است، واکاوی نحوۀ برخورد پیامبر اکرم2 و ائمهk در این باره به‌عنوان اسوه، بسیار حائز اهمیت است. در بررسی‌های اولیه، دو دسته روایت سلبی و ایجابی در این موضوع رخ می‌نماید. در این مقاله در درجۀ اول، چیستی شوخی، سپس جمع‌بندی روایات در این زمینه، شکل‌های وقوع شوخی در کلام معصومانk و اهدافی که آن بزرگواران از شوخی داشتند، مطرح شده است. در این نوشتار بر آنیم تا با جمع‌آوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و تحلیل ادبی آن داده‌ها، تبیین شایسته‌ای برای این موضوعات ارائه دهیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Humor in expression of Infallible Imams (as)

نویسندگان [English]

  • Atefeh Setoodian 1
  • Seyed Kazem Tabatabaee 2
  • Seyed Aliakbar RabieNattaj 1
  • Mahdi Taghizadeh Tabari 1
1 University of Mazandaran
2 University of Ferdowsi Mashhad
چکیده [English]

Humor has an important role in the human interactions. The result of the humor is the happiness which is a necessity for the human soul. Therefore, in this article, we address the study of the reaction of the Holy Prophet, Mohammad, (puh) and the Imams (as), which is very important. The Hadiths related to this subject are divided to two categories: Negative and Positive. In this article, we cover the following subjects. Firstly, we define the humor. Then, we collect and categorize the Hadiths about this topic. Then, we discuss the forms of occurrence of humors in the words of the Infallible Imams (AS), and the goals they followed from humor. We try to provide a proper explanation for these issues by collecting data in a library method and literary analysis of that data.

کلیدواژه‌ها [English]

  • humor
  • language of humor
  • language of hadith
  • Du'abah

مراجع

  1.  

    1. ابی داود ابن اشعث سجستانی، السنن، تحقیق و تعلیق سید محمد الحام، بی‌جا: دار الفکر، 1990م.
    2. ابن ابی فراس، ورام، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، قم: مکتبه فقیه، 1410ق.
    3. ابن اثیر، اسد الغابة، بیروت: دار الکتاب العربی، بی‌تا.
    4. ـــــــ ، النهایة فی غریب الحدیث، تحقیق محمود محمد الطناحی، قم: اسماعیلیان، 1364ش.
    5. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1413ق.
    6. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال والحرام والاحکام، تحقیق آصف فیضی، قم: مؤسسه آل البیتk، 1385ق.
    7. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1404ق.
    8. ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالبk، قم: انتشارات علامه، 1379ق.
    9. ابن طاووس الحلی، سید علی، الطرائف، ترجمۀ داوود الهامی، قم: نوید اسلام، 1371ش.
    10. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع‌ـ دار الصادر، 1414ق.
    11. ابن حنبل، احمد، المسند، بیروت: دار صادر، بی‌تا.
    12. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث، 1998م.
    13. اصلانی، محمدرضا، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، همدان: انتشارات کاروان، 1385ش.
    14. انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، بی‌جا: تراث الشیخ الاعظم، بی‌تا.
    15. بحرانی، هاشم، الانصاف فی النص علی الائمة الاثنی عشر آل محمد صلی الله علیه و سلم الاشراف، ترجمۀ ‌هاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378ش.
    16. جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتk، قم: مؤسسۀ دایرةالمعارف فقه اسلامی، 1385ش.
    17. حمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، تحقیق محمد بن علی اریانی، دمشق: دار الفکر، 1420ق.
    18. خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تألیف محمدعلی توحیدی، قم: انتشارات انصاریان، 1417ق.
    19. دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1373ش.
    20. ربانی محمدحسن، اصول و قواعد فقه الحدیث، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب، 1383ش.
    21. زایدرولد، آنتوان سی، جامعه‌شناسی شوخی و خنده، ترجمۀ صادق صالحی، بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران، 1393ش.
    22. زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1414ق.
    23. شبّر، عبدالله، اخلاق، ترجمۀ محمدرضا جباریان، قم: انتشارات هجرت، 1374ش.
    24. شوکانی، محمد بن علی، نیل الاوطار، بیروت: دار الجیل، 1973م.
    25. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، کشف الریبة، تهران: مکتبة المرتضویه، 1390ق.
    26. طباطبایی، سید محمدحسین، سنن النبی، ترجمۀ عباس عزیزی، قم: انتشارات صلاة، 1385ش.
    27. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم: الشریف الرضی، 1412ق.
    28. طبری، محب‌الدین، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قم: مؤسسۀ دار الکتاب الاسلامی، 1428ق.
    29. غزالی، محمد، احیاء علوم‌الدین، تحقیق عبدالرحیم بن حسین حافظ عراقی، عراق: دار الکتب العربی، بی‌تا.
    30. فیض کاشانی، محمد، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: مؤسسة النشر الاسلامی لجامعة المدرسین بقم، 1417ق.
    31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
    32. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی، 1403ق.
    33. ــــــ ، تهران: دار الکتب الاسلامیه، بی‌تا.
    34. مجلسى، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تحقیق و تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: بی‌جا، 1404ق.
    35. محمدی، محمد، درس اللغة و الادب، چ۴، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1373ش.
    36. المزی، جمال‌الدین یوسف، تهذیب الکمال، تحقیق و تعلیق بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرساله، 1413ق.
    37. مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها ـ مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی دانشگاه قرآن و حدیث، 1393ش.
    38. مطهری، مرتضی، پیامبر امّی، چ۲۰، تهران: انتشارات صدرا، 1386ش.
    39. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة، بی‌تا.
    40. ــــ ، المنطق، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة، بی‌تا.
    41. میر، مستنصر، ادبیات قرآن(مجموعه مقالات)، ترجمۀ محمدحسن محمدی مظفر، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1387ش.
    42. نجاریان بهمن و همکاران، «مزاح از دیدگاه روان‌شناسی»، مجلۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شمارۀ 11 و 12، 1371، ص۸۱ـ۹۴.
    43. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق علی آخوندی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
    44. نراقى، احمد بن محمد مهدى، معراج السعادة، قم: انتشارات هجرت، 1378ش.
    45. نراقی، ملا احمد، الخزائن، تحقیق و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی و علی‌اکبر غفاری، تهران: انتشارات اسلامیه، بی‌تا.
    46. هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغه، تحقیق ابراهیم میانجی، ترجمۀ حسن حسن‌زاده آملی و محمدباقر کمره‌ای، تهران: مکتبة الاسلامیه، بی‌تا.
    47. یعقوبی ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمد ابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی، 1366ش.
حدیث پژوهی
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
23
شهریور 1399
صفحه 191-212

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار