بررسی سندی و دلالی حدیث «من رآنی فی المنام فقد رآنی...»

نویسنده

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در میان اندیشمندان علوم اسلامی، به اعتبارهای مختلف، حالات و تقسیمات متنوعی برای رؤیا ذکر شده است که از جملۀ آن‌ها، تقسیم رؤیا به اعتبار شخصی است که در رؤیا دیده شده است؛ با این توضیح که مطابق روایت مشهور «من رآنی...»، «رؤیت معصوم در خواب» به‌دلیل ویژگی خاصی که دارد، با رؤیت دیگران یا دیگر چیزها متفاوت شمرده شده و ثمرات ویژه‌ای بر آن مترتب شده است.
با وجود این، بسیاری از علما با تشکیک در سند یا مضمون روایت و یا با بیان معارضات عقلی و نقلی، از پذیرش آن امتناع کرده‌اند. در این جستار سعی شده است به بررسی و نقد نظریات مخالفان حجیت یا مقبولیت این‌گونه خاص از رؤیا پرداخته شود.
مطابق یافته‌های این پژوهش، مجموعه روایات رؤیت معصوم در رؤیا یا در حد تواتر معنوی است و یا دست‌کم متظافر است؛ توجیهاتی که برای تأویل محتوا گفته شده، ضعیف و غیرقابل پذیرش است؛ و سرانجام، برخی تعارض‌های ادعایی واقعی نیست و برخی دیگر، قابل جمع هستند و نوبت به تساقط روایات نمی‌رسد. روشن است که در مباحثی از این دست، نقد ادلۀ مخالفان، به معنی کاستی و ناکارآمدی ادله است و نه لزوماً به معنای پذیرش قول مقابل.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A attributive and implicating Survey of Hadith "Whoever has seen me in a dream, he has seen me ... "

نویسنده [English]

  • Reza Hosseini Far
University of Shahid Chamran Ahvaz
چکیده [English]

Among scholars of Islam, there have been, in different directions, various states and divisions for the dream, among them the division of the dream into the credit of person who seen in the dream, explaining that, according to the famous narrative "Whoever has seen me…", " vision of Innocent Person in sleep ", because of its particular feature, has been distinguished from that of others or other things, and has had special effects on it.
However, many scholars have refused to accept it by making dubt either on the basis of the document or the content of the narrative or by expressing intellectual and transmissive conflicts. This article attempts to examine and critique the views of opponents with validity or authority of this particular type of dream.
 
According to the findings of this study, the set of narrations of vision of Innocent Person in the dream is either spiritual hearsay or at least awaiting; the justifications given for the interpretation of the content are weak and unacceptable; And finally, some claimed conflicts aren’t real and others can be collectable and it is not the case that the narratives are misplaced. In such debates, it is clear that criticizing the arguments of the opponents means the inadequacy of the arguments, and not necessarily the acceptance of the opposite word.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hadith
  • Dream
  • Innocent Person
  • document
  • implication
  • Conflict
  1.  

    1. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
    2. ـــــــ ، الامالی، تهران: انتشارات کتابچی، 1376ش.
    3. ـــــــ ، کمال‌الدین و تمام النعمة، تحقیق علی‌اکبر غفاری، چ۲، تهران: انتشارات اسلامیه، 1395ق.
    4. ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند الامام احمد بن احمد، چ1، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1416ق.
    5. ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم: بوستان کتاب، 1406ق.
    6. ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن الحافظ ابی عبدالله محمد یزید القزوینی ابن ماجه، چ۱، بیروت: دارالجیل، ۱۴۱۸ق.
    7. اربلى، على بن عیسى، کشف الغمة فی معرفة الائمه، تبریز: بی‌نا، 1381ق.
    8. ابو داود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، قاهره: دارالحدیث، 1420ق.
    9. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، قاهره: احیاء کتب السنة، 1410ق.
    10. ترابی شهرضایی، اکبر و شهبازیان، محمد، «جایگاه رؤیا و خواب در تشخیص حجت الهی از منظر روایات»، فصلنامه پژوهش‌های مهدوی، شمارۀ 9، 1393ش، ص۲۳ـ۵۲.
    11. ترمذی، محمد بن عیسی، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، قاهره: دارالحدیث، 1419ق.
    12. حسن بن علی، امام یازدهم، التفسیر المنسوب الی الامام العسکریR، قم: مدرسة الامام المهدیZ، 1409ق.
    13. حلی، حسن بن یوسف، اجوبة المسائل المهنائیه، چ۱، قم: انتشارات خیام، 1401ق.
    14. حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم: مؤسسۀ آل البیتk، 1413ق.
    15. خراسانی، محمد بن عبدالسلام تربتی شهابی، ادوار فقه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات، 1417ق.
    16. دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن، مسند الدارمی(سنن الدارمی)، ریاض: دار المغنی، 1421ق.
    17. شهیدی، روح‌الله و توسل، سیده راضیه، «جستاری در معیارهای اعتبار سنجی روایات تفسیری شیعه»، نیم‌سالنامۀ حدیث و اندیشه، شمارۀ 19، 1394ش، ص۳۰ـ۴۸.
    18. دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الی الصواب، قم: الشریف الرضی، 1412ق.
    19. طبرسی فضل بن حسن، مجمع البیان، چ۳، تهران: ناصرخسرو، 1372ش.
    20. قمی، علی ابن ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، 1404ق.
    21. علم‌الهدی، علی بن حسین، امالی مرتضی، قاهره: دارالفکر العربی، 1998م.
    22. کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد و التعجب، چ۱، قم: دارالذخائر، 1410ق.
    23. ــــــــ ، گنجینۀ معارف شیعه امامیه(ترجمۀ کنزالفوائد و التعجب)، ترجمۀ محمدباقر کمره‌ای، تهران: چاپخانه فردوسی، بیتا.
    24. کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی ـ اختیار معرفة الرجال، مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاهی، 1409ق.
    25. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
    26. مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی، تهران: المکتبة الاسلامیه، 1382ق.
    27. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
    28. ــــــ ، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1404ق.
    29. مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، قاهره: دارالحدیث، 1412ق.
    30. مفید، محمد بن محمد، الامالی، قم: کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
    31. میرداماد، محمدباقر بن محمد، الرواشح السماویه، چ۱، قم: دارالخلافة، 1311ق.
    32. نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، دارالسلام فیما یتعلق بالرؤیا و المنام، چ۱، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1429ق.
    33. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم: انتشارات الهادی، 1405ق.