بررسی آراء حدیثی – رجالی میرزا محمد اخباری با تکیه بر کتاب صحیفه اهل الصفاء فی ذکر اهل الاجتباء

نویسنده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بدون تردید کتاب صحیفه اهل الصفاء فی ذکر اهل الاجتباء نشان‌دهندۀ عمق تفکرات اخباری‌گری محمد بن عبدالنبی نیشابوری مشهور به میرزا محمد اخباری است؛ زیرا در این کتاب مبانی رجالی و حدیثی وی به‌خوبی انعکاس یافته است. سودجویی او از مباحث رجالی به‌دلیل تقابلی است که در این موضوع با جریان اصول‌گرای هم‌عصر وی پدید آمده بود. وی در این اثر کوشیده است تا از کیان احادیث در مقابل جریان اصول‌گرای عصر خویش دفاع کند. وی از سویی با بازخوانی آرای عالمان متقدم رجالی و از سوی دیگر با نقد آرای رجالی متأخران، درصدد است نظریه‌ای بدیع را در علم رجال و در عین حال مخالف با نظریۀ اصولیان عرضه کند.
جستار پیش رو سعی نموده با بررسی کتاب میرزا محمد به مبانی رجالی وی دست یابد و از رهگذر این بررسی، تقابل‌های گفتمانی عصر وی را پی‌جویی نماید. در ادامه با تمرکز بر روش‌شناسی اثر، مزیت‌های آن از جمله توثیقات رجالی، صحت طرق روایات، نقد آرای مخالفان اصول‌گرا را مورد کاوش قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mīrzā Muhammad Akhbārī's Viewpoints in Hadih and Rijāl based on "Ṣahīfah Ahl al-Șafā fī Zdhire Ahl al-Ijtibā"

نویسنده [English]

  • Shahrbanoo Farrokhi Nezhad Naseri
University of Ferdowsi Mashhad
چکیده [English]

With no doubt the book " Ṣahīfah Ahl al-Șafā fī Zdhire Ahl al-Ijtibā" representing the depth of Akhbarish thoughts of Muuhammad ibn abd al-Nabī Nīshābūrī known as Mīrzā Muhammad Akhbārī. In this book his elements of Rijāl and Hadith reflected well. His expediency of Rijāl issues is because of his debates whit his contemporary Usulīs (fundamentalists) in this subject. In his work he has tried to defend Hadith trend against Usulīs of his time. He wanted to create a new theory in Rijāl science and also to show his disagreement with Usulī theories by repeating the viewpoints of ancient Rijāl scholars and by criticism the viewpoints of medieval  Rijāl scholars.
This study by studying the book of Mīrzā Muhammad Akhbārī, tries to reach his Rijāl basics and also indicating the opposition discourses of his time. By concentrating on methodology of this work we can find out advantages of it like Rijāl confirmations and truth of Isnād, criticism views of the Usuli opponents.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Akhbārī
  • Usulī
  • Mīrzā Muhammad Akhbārī
  • Rijāl
  • confirmation
  • Isnād

مراجع

  1.  

    1. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن منزوی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت: دار الاضواء، بی‌تا.
    2. ابراهیم بن میرزا احمد، «ترجمه میرزا محمد الاخباری» چاپ‌شده به همراه ایقاظ النبیه میرزا محمد اخباری، قاهره: مطبعة النغر، 1356ق.
    3. ابن ندیم، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، بی‌جا: بی‌نا، 1350ق.
    4. اخباری، میرزا محمد، صحیفة اهل الصفاء فی ذکر اهل الاجتباء، نسخه خطی، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش 6/368، بی‌تا.
    5. اعتمادالسلطنه، محمدحسن، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تـهران: دنـیای کـتاب، ١٣٦٧ش.
    6. امـین‌، سید محسن، أعـیان الشـیعه، بـیروت، دار التعارف للمطبوعات، ١٤٠٣ق.
    7. ایزدی مبارکه، کامران، «روش‌های مجلسی در نقد سند، با تکیه بر مرآة العقول»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، شمارۀ 1، سال 43، 1389ش.
    8. پاکتچی، احمد، «اصول فقه»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج9، تهران، 1379ش.
    9. تنکابنی، میرزا محمد، قصص العلما، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
    10. جعفریان، رسول، دو رساله از کاشف الغطاء علیه میرزا محمد اخباری، تهران: کتابخانۀ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1391ش.
    11. جهانگیری، محسن، محیی‌الدین بن عربی چهرۀ برجستۀ عرفان اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1367ش.
    12. حاج منوچهری، فرامرز، «ابوالصمصام مروزی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج5، تهران: بی‌تا، 1372ش.
    13. حاج منوچهری، فرامرز، «ابوعلی طوسی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج6، تهران، 1373ش.
    14. حلی، حسن بن یوسف بن علی بن مطهر، خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال، قم: دار الذخائر، 1411ق.
    15. حب‌الله، حیدر، نظریة السنة فی الفکر الامامی الشیعی، بیروت: الانتشار العربی، 2006م.
    16. خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، تهران: بی‌نا، 1390ق.
    17. سپهر کاشانی، محمدتقی‌ بن‌ محمدعلی‌، ناسخ التـواریخ(قـاجاریه)، ایران: بی‌نا، ١٣٠٤ق.
    18. شهرخواستی مازندرانی، اسدالله بن عبدالغفار، رشک بهشت(کاشف الاسرار)، نسخۀ خطی، قم: کتابخانۀ آسـتانۀ مقدسۀ حضرت معصومه‌، شمارۀ‌ ٢٥٣، بی‌تا.
    19. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، بی‌جا: اقبال، 1350ش.
    20. شیرازی خاوری، میر فضل‌الله، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق ناصر افشارفر، تهـران: وزارت، ١٣٨٠.
    21. شیروانی، حاجی زین‌العابدین، بستان‌ السیاحه‌، تهران‌: بازچاپ از چاپ سنگی، انتشارات کتابخانۀ سنایی، بی‌تا.
    22. صبحی، صالح، علوم الحدیث و مصطلحه، قم: منشورات الرضی، 1363ش.
    23. صنیع‌الدوله، محمدحسن، مطلع الشمس، تهران: بی‌نا، 1303ق.
    24. فقهی‌زاده، عبدالهادی و بشیری، مجید، «بررسی مبانی رجالی علامه شوشتری در قاموس الرجال»، فصلنامۀ مطالعات قرآن و حدیث، سال دهم، شمارۀ 2، 1396ش.
    25. فیض کاشانی، محسن، ده رساله، به‌کوشش رسول جعفریان، اصفهان: بی‌نا، 1371ش.
    26. قطیفی، فرج عمران، الاصولیون و الاخباریون فرقه واحده، نجف: مطبعة حیدریه، 1376ش.
    27. کشی، محمد بن عمر، معرفة رجال، اختیار، محمد بن حسن طوسی، انتشارات دانشگاه مشهد، 1348.
    28. لطفی، سید مهدی و شریعتی، فاطمه، «نقش و عملکرد محمدتقی مجلسی در بررسی و تمییز راویان مشترک»، مجله علوم حدیث، سال 21، شمارۀ 3، 1389.
    29. مدرس تبریزی، میرزا محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز: کتاب‌فروشی خیام، بی‌تا.
    30. مدرسی طباطبایی، حسین، «اجتهاد»؛ مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمۀ محمد آصف فکرت، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، 1410ق.
    31. مدرسی طباطبایی، سید حسین، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، ترجمۀ سید علی قرائی و رسول جعفریان، قم: نشر مورخ، 1386ش.
    32. معارف، مجید، «مشایخ اجازه در اسناد الکافی»، مجلۀ علوم حدیث، شمارۀ 51، 1388ش.
    33. معصوم علیشاه، محمد، طرائق الحـقایق، تـصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: کتابخانۀ بارانی‌، ١٣٣٩.
    34. معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان: انتشارات انجمن کتابخانه‌های عمومی اصفهان، ١٣٥١.
    35. نجاشی اسدی، ابوالعباس احمد بن علی، رجال، قم: جامعۀ مدرسین، 1407ق.
    36. نفیسی، سعید، تاریخ اجـتماعی و سـیاسی ایران در دورۀ مـعاصر، تهران: انتشارات بنیاد، ١٣٦١ش.
    37. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر، بی‌تا.
حدیث پژوهی
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
23
شهریور 1399
صفحه 319-340

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار