کاربست عرضۀ روایات تفسیری بر قرآن کریم بر اساس نمونه‌های روایی عرضه

نویسندگان

دانشگاه قم

چکیده

روایات تفسیری همچون سایر احادیث، از آسیب جعل، خطا، سهو و اشتباه برخی از روات در سماع، فهم و یا نقل حدیث مصون نمانده‌اند. این تحقیق با روش تحلیل متن و از طریق مطالعۀ کتابخانه‌ای، در نظر دارد ضوابط نقد قرآن‌محور این روایات را با استفاده از سنجۀ مورد سفارش معصومینk، یعنی عرضۀ حدیث بر قرآن کریم، بررسی و تحلیل کند. این پژوهش، از حیث ارائۀ ضوابط عرضۀ حدیث بر قرآن بر پایۀ سیرۀ معصومانk و تطبیق این ضوابط در عرضۀ روایات تفسیری، بدیع و نگرشی نو دارد. از مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق می‌توان به این موارد اشاره کرد که به‌رغم امکان عرضۀ همۀ روایات تفسیری بر قرآن، زمینۀ ضرورت عرضه این روایات بر قرآن، تردید و شبهه‌ در معنا و صدور روایت است. بر اساس نمونه‌های روایی عرضه توسط معصومانk، گسترۀ مدلول قرآن در فرایند عرضه، مدلی مرکب از حداقل یکی از نص، ظاهر، اصول و مدلول تأویلی باطنی قرآن(به شرط عدم مخالفت با سایر مدلول‌ها) است. همچنین مراد از موافقت، همان مطابقت است و منظور از مخالفت، اعم از مخالفت کلی، عدم موافقت و پیدا نکردن موافق است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of the Presentation of Interpretive Traditions on the Holy Quran Based on Samples of Tradition

نویسندگان [English]

  • Mohamad Kazem Rahman Setayesh
  • Ahmad Jamali Gandomani
University of Qom
چکیده [English]

 
The forgery of the hadith, the mistake of some transmitters in the Hearing, understanding or transmition of the hadith indicate the necessity of critique of traditions to ensure their correctness or inaccuracy. In order to deal with these damages, the most frequent recommendation of Imams (AS) is Content critique with focused on the supply of hadiths to the Quran. This research intends to study and analyze the criteria of Qur'anic criticism based on the method of text analysis and through a library study using the scale recommended by the Imams (AS), that is, the matching of a hadith on the Holy Qur'an. This research has an innovative approach in terms of matching hadith on the Qur'an based on the Imams (AS) biography and applying these criteria in providing interpretive traditions. One of the most important findings of this research is that despite the possibility of presenting all interpretive traditions on the Qur'an, the necessity of matching these traditions on the Qur'an is doubt in the meaning and issuance of the tradition. According to the hadith examples of the matching by the Imams (AS), the range of the Qur'anic meaning in the process of matching is a model consisting of at least one of the text, appearance, principles and esoteric interpretive meaning of the Qur'an (provided it does not contradict other meanings). Also, agreement means is the same accordance, and the meaning of disagreement, including general disagreement, disagreement and not finding agreement

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criterion
  • Quranic criticism of hadith
  • Matching of Hadith
  • Interpretation of Quran

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند.
    2. نهج‌البلاغه.
    3. ابن ‌کثیر، اسماعیل، تفسیر ابن ‌کثیر، التقدیم: یوسف عبدالرحمن المرعشلی، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، 1412ق.
    4. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، چ۱، تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.
    5. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1401ق.
    6. برقی، احمد بن ‌محمد بن‌ خالد، المحاسن، تصحیح سید جلال‌الدین حسینی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1370ق.
    7. بصیرتی برزکی، مریم، گونه‌شناسی و اعتبارسنجی روایات تفسیری محمد بن سنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما علی راد، دانشگاه تهران، 1394ش.
    8. ترمذی، محمد بن‌عیسی، سنن الترمذی، تحقیق عبدالوهاب عبداللطیف، چ۲، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1403ق.
    9. جمالی گندمانی، احمد، روش‌شناسی و ضوابط کاربست عرضۀ حدیث بر قرآن بر پایۀ سیرۀ معصومینk، استاد راهنما محمدکاظم رحمان ستایش، پایان‌نامه مقطع دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث قم، 1397ش.
    10. حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیا التراث، چ۲، قم: مؤسسة آل البیتk، 1414ق.
    11. خرقانی، حسن و خدایی، سید مهدی، «باب شکر کافی در سنجش باقرآن»، مجله آموزه‌های قرآنی، شمارۀ 22، 1394ش، ص31ـ60.
    12. خطیب بغدادی، احمد بن‌ علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، چ۱، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417ق.
    13. خوشدونی، مهدی، گونه‌پژوهی تحلیلی روایات تفسیری اصول الکافی کلینی، پایان‌نامه دکتری استاد راهنما علی راد، دانشگاه تهران، 1396ش.
    14. خویی، ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، علی غروی تبریزی، تقریر درس آیت‌الله خویی، قم، 1418ق.
    15. رستمی، علی‌اکبر، آسیب‌شناسی و روش‌شناسی تفسیر معصومانk، رشت: کتاب مبین، 1380ش.
    16. رضایی اصفهانی، محمدعلی، «اعتبارسنجی روایات تفسیری با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله‏ معرفت»، مجله حدیث‌پژوهی، سال چهارم، شمارۀ 8، 1391ش، ص167ـ1۸۶.
    17. سید مرتضی، علی بن حسین، الانتصار، چ۱، بیروت: دارالسیرة، 1421ق.
    18. سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی تفسیر القرآن بالماثور، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر، 1404ق.
    19. شهیدی، روح‌الله و توسل، سیده راضیه، «جستاری در معیارهای اعتبارسنجی روایات تفسیری شیعه»، مجلۀ حدیث و اندیشه، شمارۀ 19، 1394ش، ص30ـ48.
    20. صدوق، محمد بن‌علی، عیون أخبار الرضا، تحقیق حسین اعلمی، چ۱، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1404ق.
    21. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
    22. الطبرسی، احمد بن‌علی، الاحتجاج، تعلیق سید محمدباقر خرسان، نجف: دار النعمان للطباعة والنشر، 1386ق.
    23. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن (تفسیر طبری)، تحقیق صدقی جمیل العطار. بیروت: دار الفکر، 1415ق.
    24. طوسی، محمد بن‌ حسن، الأمالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیة، چ۱، قم: دار الثقافة للطباعة والنشر والتوزیع، 1414ق.
    25. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، به‌کوشش سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: المکتبة ‌العلمیة الاسلامیة، 1380ق.
    26. فتاحی‌زاده، فتحیه، «اعتبارسنجی روایات تفسیری علی بن ابراهیم در تفسیر قمی»، مجلۀ مطالعات اسلامی، شمارۀ 80، 1387ش، ص143ـ159.
    27. قاسم‌پور، محسن و خدمتکار، خدیجه، «آسیب‌شناسی روایات تفسیری نورالثقلین»، مجلۀ پژوهش دینی، دورۀ چهاردهم، شمارۀ 29، 1393ش، ص77ـ106.
    28. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به‌کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1363ش.
    29. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، چ۲، بیروت: مؤسسة الوفا، 1403ق.
    30. مسعودی، عبدالهادی، «اعتبارسنجی منابع تفسیر روایی شیعه»، مجلۀ تفسیر اهل بیت، دورۀ اول، شمارۀ 1، 1392ش، ص18ـ45.
    31. محمدعلی‌نژاد عمران، روح‌الله و اویسی، کامران، «بازپژوهی حجیت روایات تفسیری با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی»، مجلۀ اندیشه علامه، سال سوم، شمارۀ 4، 1395ش، ص85ـ101.
    32. معرفت، محمدهادی، التفسیر الاثری الجامع، ترجمۀ جواد ایروانی، چ۱، قم: مؤسسۀ التمهید، 1383ش.
    33. معماری، داود، «مفسران شیعه و نقد روایات تفسیری با تأکید بر المیزان»، مجلۀ مطالعات تفسیری، دورۀ دوم، شمارۀ 5، 1390ش، ص45ـ64.
    34. مغربی تمیمی، نعمان بن ‌محمد، دعائم الاسلام، تحقیق آصف بن ‌علی‌اصغر فیضی، قاهره: دار المعارف، 1383ق.
    35. مفید، محمد بن ‌محمد بن‌ نعمان، المقنعه، تحقیق جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چ۲، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1410ق.
    36. مهریزی، مهدی، «روایات تفسیری شیعه، گونه‌شناسی و حجیت»، مجلۀ علوم حدیث، سال پانزدهم، شمارۀ ۱، ۱۳۸۹، ص4ـ34.
    37. نوروزی، مجتبی و برادران، مجید، «گونه‌شناسی و روش‌شناسی روایات تفسیری حضرت زهراB»، مجلۀ سفینه، سال یازدهم، شمارۀ 43، 1393ش، ص25ـ44.
    38. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، تصحیح هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
    39. کوهی، علیرضا، «بررسی اعتبار و کاربرد روایات تفسیری از دیدگاه امام خمینی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمدتقی دیاری بیدگلی، دانشگاه قم، 1389.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار