واحدی نیشابوری و فضایل و روایات اهل بیت در «الوسیط» (کارکردها و اعتبار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران ،ایران

2 استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 پردیس فارابی دانشگاه تهران.تهران ایران

چکیده

بهره جستن فرقه‌های اسلامی از احادیث یکدیگر یا نقل احادیثی با موضوع محوری مورد اهتمام دیگران، از دغدغه‌های دانشیان آن‌ها در سده‌های مختلف اسلامی بوده و در گذر تاریخ فرازوفرودهایی داشته است. واحدی نیشابوری از مفسران اثرگذار قرن پنجم هجری است که در تفسیر الوسیط خویش فضایل اهل بیت و روایات منقول از اهل بیتk را آورده است. این مقاله با رویکرد توصیفی‌تحلیلی چنین دست یافته است که او در ترسیم فضای نزول آیات، شناخت فضایل آیات، ایضاح مراد ظاهری آیات و گاه بیان مصادیقی که در دایرۀ شمول آیات قرار می‌گیرند، از این روایات بهره برده است. واکاوی نحوۀ تعامل وی با این احادیث نشان می‌دهد که او معمولاً احادیثی از این دست را معتبر می‌شمارد، مگر اینکه با اصول بنیادین باور او در تعارض باشد یا در برابر قول اکثریت مفسران قرار گرفته باشد. در این صورت یا چون روایت مربوط به تطبیق آیۀ تطهیر بر اهل بیتk، نقل‌های دیگر را رجحان می‌دهد یا چون روایت مربوط به ابلاغ سورۀ برائت از سوی امام علیR، عدم دلالت آن بر افضلیت ایشان را تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Wāḥidī Nīshābūrī and the Virtues and Traditions of the Ahl al-Bayt (as) in al-Wasīṭ (Functions and Credibility)

نویسندگان [English]

  • Mohammadali Mahdavirad 1
  • Roohallah Shahid 2
  • Rahman Bakhsh Bijarzehi 3
1 Associate Professor, University of Tehran, College of Farabi.Tehran.Iran
2 Assistant Professor, University of Tehran, College of Farabi.Tehran.Iran
3 University of Tehran, College of Farabi. Tehran .Iran
چکیده [English]

The use of Islamic sects from each other's hadiths or transmitting hadiths with the central theme of others' concerns has been one of the concerns of their scholars in different Islamic centuries and has had ascendancy throughout history. Wāḥidī Nīshābūrī is one of the influential exegetes of the 5th/10th century who has brought about the virtues of the Ahl al-Bayt (as) and transmitted hadiths from them. This article has been achieved with a descriptive-analytical approach that he has achieved in drawing the space for the revelation of verses, recognizing the virtues of verses, apparent verses, and sometimes expressing examples that fall within the circle of verses. An analysis of his interaction with these hadiths shows that he usually considers such hadiths authentic unless it contradicts the fundamental principles of his belief or contradicts the remarks of the majority of exegetes. In this case, either the narration related to the application of the verse of purification to the Ahl al-Bayt (as) prefers other narrations or the narration related to the recitation of Surah Bara'at (Q. 9) by Imam Ali explains its lack of implication for their superiority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wāḥidī Nīshābūrī
  • Virtues of the Ahl al-Bayt (as)
  • Hadiths of the Ahl al-Bayt (as)
  • Functions
  • Credibility
1. ابن تعزی بردی، جمال‌الدین یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، قاهره: المؤسسة المصریة العامة للتألیف و الترجمه، بی‌تا.
2. امینی، نوروز، «روایات اهل بیت در منابع اهل سنّت»، مجله علوم حدیث، شمارۀ ۴۷، ۱۳۸۷ش، ص146ـ184.
3. باقری، حمید و رحمان ستایش، محمدکاظم، «کارکردهای نقل روایات اهل سنت در منابع شیعی با تکیه بر روایات تفسیری»، مجله علوم حدیث، شمارۀ ۳ و ۴، ۱۳۹۱ش، ص111ـ152.
4. صدوق، محمد بن علی بن حسین، الأمالی، تهران: کتابچی، 1376ش.
5. قفطی، علی بن یوسف، أنباه الرواة علی انباه النحاة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دار الکتب العلمیه، ۱۳۶۹ق.
6. محمد محمدمهدی، جوده، الواحدی و منهجه فی التفسیر، چ۱، مصر: وزارة الاوقاف، ۱۹۷۸م.
7. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، التفسیر البسیط، تحقیق نوره بنت عبدالله بن عبدالعزیز الورثان، ریاض: جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیه، ۱۴۳۰ق.
8. ـــــــ ، الوجیز فی تفسیر کتاب الله العزیز، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق: دار القلم، ۱۴۱۵ق]الف[.
9. ـــــــ ، الوسیط فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق و تعلیق عادل احمد و همکاران، چ۱، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق]ب].
10. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبرة الیقظان، حیدرآباد دکن: دایرةالمعارف النظامیه، ۱۳۳۸ق.