ارزیابی فرایند تمییز احمد بن محمد در اسناد «عدة من اصحابنا» در کافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح چهار حوزۀ علمیه قم، قم، ایران

2 ستادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

پدیدۀ اشتراک یکی از موانع مهم‌ شناخت راوی است و رجالیان متأخر با راهکارهای متعددی که با عنوان راه‌های تمییز مشترکات شناخته می‌شود، درصدد رفع آن برآمده‌اند. نام احمد بن محمد یکی از پرتکرارترین عناوین مشترکی است که در اسناد عدة من اصحابنا در کافی به کار رفته است. هدف از پژوهش پیش رو، نقد و ارزیابی روش‌های تمییز رجالیان و ارائۀ راهکارهای نوین و نظام‌مند برای فرایند تمییز با محوریت احمد بن محمد است. در این راستا همۀ احتمالات موجود در احمد بن محمد بدون پسوند در 815 سندی که عدة من اصحابنا از او نقل کرده است، شناسایی شده‌اند، سپس دامنۀ اشتراک به‌لحاظ طبقه و شرایط سند کاهش یافته است. آنگاه نقل‌های هم‌نامان احمد بن محمد از 83 راوی آمارگیری شده است. در ادامه، راویانی که رابطۀ استادی با هیچ‌‌یک از هم‌نامان احمد بن محمد نداشته‌ یا دارای رابطۀ استادی مشترک یا خاص بوده‌اند، در سه گروه دسته‌بندی شده‌اند. تمییز دستۀ نخست ناممکن شناخته شده اما با بهره‌گیری از اطلاعات منابع رجالی و اسناد کتب حدیثی و تحلیل داده‌های آماری، کوشش شده تا قراینی کاربردی برای تمییز دستۀ دوم ارائه شود و در دستۀ سوم، اختصاص استاد به شاگرد، تمییزدهنده دانسته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating of the Distinguishing Process of Ahmad ibn Muhammad in Isnad of "'Idatun min Ashābinā" (some of our Companions) in Kāfī

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Valizadeh 1
  • Abolghasem Valizadeh 2
1 Fourth-level Student of Islamic Seminary of Qom
2 Assistant Professor of Islamic teachings, Urmia University
چکیده [English]

The phenomenon of "Ishtirāk" is one of the most important obstacles to knowing the transmitters, and later scholars of rijāl have tried to eliminate it with various solutions, which are known as ways of distinguishing of commons. The name of Ahmad ibn Muhammad is one of the most frequently used common titles used in the Isnads of " 'Idatun min aṣḥābinā" in Kafi. The purpose of the present study is to critique and evaluate the methods of distinguishing rijāls and to present new and systematic solutions for the process of distinction centered on Ahmad ibn Muhammad. In this regard, all the possibilities in Ahmad ibn Muhammad without suffix have been identified in the 815 Isnads quoted by "'Idatun min aṣḥābinā", then the scope of commonality has decreased in terms of class and conditions of the sanad. Then the quotations of the namesakes of Ahmad ibn Muhammad were taken from 83 transmitters. Next, the narrators who did not have a masterful relationship with any of Ahmad ibn Muhammad's namesakes or had a common or special masterful relationship are divided into three groups. It is considered impossible to distinguish the first category, but by using the information of rijāl sources and Isnads of hadith books and analyzing statistical data, an attempt has been made to provide practical evidence for distinguishing the second category.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • distinguishing of commons
  • Ishtirak of Transmitter
  • Ahmad ibn Muhammad
  • 'Idatun min aṣḥābinā
  • Kāfī

مراجع

  1.  

    1. ابن غضائری، احمد بن حسین، الرجال، چ۱، قم: مؤسسۀ دار الحدیث، 1422ق.
    2. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، چ۱، بیروت: دار الاضواء، 1403ق.
    3. بحرالعلوم، محمدمهدی، الرجال، تحقیق بحرالعلوم، چ۱، تهران: مکتبة الصادق، 1363ش.
    4. برقی، احمد بن خالد، الرجال، چ۱، تهران: دانشگاه تهران، 1342ش.
    5. ــــ ، المحاسن، چ۲، قم: دار الکتب الاسلامیه، 1371ق.
    6. بروجردی، حسین، تجرید اسناد الکافی، چ۱، مشهد: آستان قدس رضوی، 1409ق.
    7. بسام، مرتضی، زبدة المقال من معجم الرجال، چ۱، بیروت: دار المحجة البیضاء، 1426ق.
    8. پیروزفر، سهیلا و رضاداد، فاطمه، «راهکار‌های تمییز مشترکات و توحید مختلفات»، فصلنامه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی، سال چهل‌وششم، شمارۀ 93، 1393، ص39ـ64.
    9. ترابی، اکبر، پژوهشی در علم رجال، چ۱، قم: اسوه، 1387ش.
    10. حسینی صدر، علی، الفوائد الرجالیة، چ۱، قم: دلیل ما، 1430ق.
    11. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، چ۲، قم: شریف رضی، 1402ق.
    12. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ۵، قم: مرکز النشر الثقافة الاسلامیه، 1413ق.
    13. شبیری، سید محمد جواد، توضیح الأسناد المشکلة فی الکتب الأربعة، چ۱، تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه، 1429ق.
    14. شبیری، سید محمدجواد، نرم‌افزار درایة النور، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، 1385ش، قابل دسترسی در http://www.noorsoft.org/
    15. صاحب معالم، حسن، منتقی الجمان، چ۱، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1362ش.
    16. صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، چ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
    17. ـــــ ، علل الشرائع، چ۱، قم: داوری، 1385ش.
    18. ـــــ ، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، چ۲، قم: دار الشریف الرضی، 1406ق.
    19. ـــــ ، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، چ۱، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1362ش.
    20. ـــــ ، الأمالی، ششم، تهران: کتابچی، 1376ش.
    21. ـــــ ، معانی الاخبار، چ۱، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1403ق.
    22. ـــــ ، التوحید، چ۱، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1398ق.
    23. ـــــ ، عیون اخبار الرضاR، چ۱، تهران: جهان، 1378ق.
    24. ـــــ ، کمال‌الدین و تمام النعمة، چ۲، تهران: اسلامیه، 1395ق.
    25. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، چ۲، قم: مکتبة المرعشی النجفی، 1404ق.
    26. طوسی، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، چ۱، تحقیق عبدالعزیز طباطبایی، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی، 1420ق.
    27. ـــــ ، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، چ۳، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1373ش.
    28. ـــــ ، الغیبة، تحقیق عبادالله طهرانی، چ۲، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1417ق.
    29. ـــــ ، تهذیب الاحکام، چ۴، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
    30. ـــــ ، الاستبصار، چ۱، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1390ق.
    31. عاملی، سید صدرالدین، نکت الرجال فی حاشیة منتهی المقال، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
    32. فائق، طاهره و همکاران، «نقش اسناد روایات در تمییز مشترکات و توحید مختلفات»، فصلنامه کتاب قیّم، سال پنجم، شمارۀ 13، 1394ش، ص117ـ137.
    33. قمی، ابن قولویه، کامل الزیارات، تحقیق عبدالحسین امینی، چ۱، نجف: دار المرتضویه، 1356ش.
    34. کشّی، ابوعمرو، اختیار معرفة الرجال(رجال الکشّی)، چ۱، قم: مؤسسة آل البیتk، 1404ق.
    35. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، چ۴، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
    36. لطفی، سید مهدی و شریعتی، فاطمه، «نقش و عملکرد محمدتقی مجلسی در بررسی و تمییز راویان»، مجله علوم حدیث، شمارۀ ۸۱، ۱۳۹۵ش، ص۱۴۶ـ۱۷۷.
    37. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
    38. ــــــ ، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محیی‌الدین مامقانی، چ۱، قم: مؤسسة آل البیت، 1431ق.
    39. مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله على العباد، چ۱، قم: دار المفید، 1372ش.
    40. ـــ ، الاختصاص، چ۱، قم: المؤتمر للشیخ المفید، 1413ق.
    41. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، چ۱، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار