تعامل حوزۀ حدیثی مدائن با امامان شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

3 دانش‌آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

مدائن از جمله مراکز حدیثی ناشناخته یا کمتر شناخته‌شدۀ شیعی است که تا قرن هفتم هجری نیز پذیرای شیعیان بوده است. شناخت ارتباط مدائنیان با امامان معصومk، علاوه بر معرفی زیربناهای فکری حاکم بر جامعۀ آن مرکز حدیثی، در اعتبارسنجی راویان، شناخت سره یا ناسره بودن روایات آن‌ها و تحلیل جریان‌های سده‌های بعد می‌تواند راهگشا ‌باشد. برخی محققان حوزۀ اسلام و تشیع در تألیفاتشان به تشیع در مدائن اشاره کرده‌اند، اما به‌صورت متمرکز، پژوهش مستقلی در این خصوص صورت نگرفته است. این پژوهش به روش توصیفی‌تحلیلی، تعامل حوزۀ حدیثی مدائن با امامان شیعه را بررسی کرده و به‌ این نتیجه دست یافته که شیعیان مدائن در تمام ادوار حیات معصومینk ارتباطی پویا و سازنده با آن بزرگواران داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Interaction of Madā'in Hadith Circle with Shiite Imams (pbuh)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Mirjalali 1
  • Ahmad Zare Zarezardini 2
  • Mohammadmehdi kheibar 3
1 Professor of Quran and Hadith Ulum, Meybod University (responsible author)
2 Associate professor of Quran and Hadith Ulum, Meybod University
3 PhD graduate in Quran and Hadith Ulum, Meybod University
چکیده [English]

Mada'in is an unknown Shia Hadith center that accommodated Shia scholars up to the 7th century AH. It is of significance to know about the connection of those scholars and Shia Imams (pbuh) because it helps to identify the underlying thoughts in the society of that Hadith school, evaluate the authority of Hadith transmitters, distinguish right and wrong Hadiths, and analyse what occurred in the subsequent centuries. Some researchers in the field of Islam have pointed to Shiism in Mada'in, but no study has been conducted exclusively on this issue. By using a descriptive-analytical method, the present study seeks to shed light on the interaction of Mada'in school of Hadith with Shia Imams. The results indicate that the Shia residents in Mada'in were in active and constructive contacts with Imams (pbuh) all throughout the lives of those eminent figures

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia Imams (pbuh)
  • Hadith center
  • Mada'in

مراجع

  1. آل یاسین، راضی، صلح امام حسنR، پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ، ترجمۀ علی خامنه‌ای، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، 1397ش.
  2. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید‏، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، تصحیح محمدابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی، 1404ق.
  3. ابن اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة، بیروت: دار الفکر، 1409ق.
  4. ابن بابویه(صدوق)، محمد بن على‏، الخصال، تحقیق على‌اکبر غفارى، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1362ش.
  5. ـــــــ ‏، عیون أخبار الرضاR، تحقیق مهدى لاجوردى، تهران: نشر جهان، 1378ق‏.
  6. ـــــــ ‏، علل الشرائع‏، قم: کتابفروشى داورى، 1385ش.
  7. ـــــــ ، معانی الاخبار، تحقیق على‌اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، 1403ق.
  8. ـــــــ ، من لا یحضره الفقیه، چ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
  9. ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد، فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالبR فی النجف‏، قم: منشورات الرضی، بی‌تا‏.
  10. ابن طاووس، على بن موسى، الیقین فی اختصاص مولانا علیR بإمرة المؤمنین، قم: دار الکتاب، 1413ق.
  11. ابن عدیم، عمر بن احمد بن ابى جراده‏، بغیة الطلب فى تاریخ حلب‏، بیروت: دار الفکر، بی‌تا.
  12. ابن مزاحم، نصر، وقعة صفین‏، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، چ۲، قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی، 1404ق.
  13. ابو الصلاح الحلبى، تقى بن نجم‏، تقریب المعارف‏، تصحیح فارس تبریزیان(الحسون)‏، قم: الهادى، 1404ق.
  14. ابونعیم، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، قاهره: دار أم القرى، 1394ق.
  15. اربلى، على بن عیسى، کشف الغمة فی معرفة الائمة، تبریز: انتشارات بنى‌هاشمى، 1381ق.
  16. اردبیلى، محمد بن على، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، بیروت: دار الاضواء، 1403 ق.
  17. استرآبادى، محمد بن على‏، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال‏، قم: مؤسسة آل البیتk لاحیاء التراث، 1422ق‏.
  18. اشپولر، برتولد، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمۀ جواد فلاطوری، تهران‏‫: ش‍رک‍ت‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی، 1377ش.
  19. اعرجى کاظمى، محسن بن حسن، عدة الرجال، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
  20. امین، احمد، ضحی الاسلام، قاهره: مکتبة النهضة المصریه، 1961م.
  21. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1403ق.
  22. برقی، احمد بن محمد، الرجال، مطبوع به‌همراه رجال ابن داود حلى، تهران: دانشگاه تهران، 1342ش.
  23. ـــــ ، المحاسن‏، تحقیق جلال‌الدین محدث‏، چ۲، قم: دار الکتب الاسلامیه، 1371ق.
  24. بسّام، مرتضى، زبدة المقال من معجم الرجال، بیروت: دار المحجة البیضاء، 1426ق.
  25. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت: دار الفکر، 1417ق.
  26. ـــــ ، فتوح البلدان، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1988م.
  27. تفرشى، مصطفى بن حسین، نقد الرجال، قم: مؤسسة آل البیتk لاحیاء التراث، 1377ش.
  28. ثقفى، ابراهیم بن محمد، الغارات، تصحیح جلال‌الدین محدث، تهران: انجمن آثار ملى، 1395ق‏.
  29. جابری، عبدالستار، تاریخ الشیعة السیاسیة، کربلا: مکتبة العتبة الحسینیة المقدسه، 1432ق.
  30. حر عاملى، محمد بن حسن‏، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏، بیروت: اعلمى، 1425ق.
  31. ــــــــ ‏، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیتk، 1409ق.
  32. حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهمZ، ترجمۀ محمدتقی آیت‌اللهی، تهران: امیرکبیر، 1385ش.
  33. حموى، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، چ۲، بیروت: دار صادر، 1995م.
  34. خصیبى، حسین بن حمدان‏، الهدایة الکبرى‏، بیروت: البلاغ، 1419ق‏.
  35. خطیب بغدادى، احمد، تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417ق.
  36. خویى، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ۵، بی‌جا: بی‌نا، 1413ق.
  37. دیلمى، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الى الصواب، قم: الشریف الرضی، 1412ق‏.
  38. دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قم: منشورات الرضی، 1368ش.
  39. شبسترى، عبدالحسین، احسن التراجم لاصحاب الامام موسى الکاظمR، مشهد مقدس: المؤتمر العالمی للامام الرضاR، 1411ق.
  40. ــــــ ‏، سبل الرشاد الى اصحاب الامام الجوادR‏، قم: المکتبة التاریخیة المختصه، 1421ق.
  41. شوشترى، محمد تقى، قاموس الرجال، چ۲، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1410ق.
  42. شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1397ش.
  43. صفار، محمد بن حسن‏، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد2‏، تصحیح محسن کوچه‌باغى، چ۲، قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی، 1404ق‏.
  44. طباطبایی، محمدکاظم، تاریخ حدیث شیعه(2)، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، 1390ش.
  45. طبرسى، احمد بن على‏، الاحتجاج على اهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، مشهد: نشر مرتضى، 1403ق.
  46. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چ۲، بیروت: دار التراث، 1387ق.
  47. طقّوش، محمدسهیل، دولت امویان، ترجمۀ حجت‌الله جودکی، چ۳، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386ش.
  48. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح حسن خرسان، ‏تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
  49. ــــــ ، رجال الطوسی، تحقی: جواد قیومى اصفهانى، چ۳، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1373ش.
  50. ــــــ ‏، الغیبة، تصحیح عبادالله تهرانى و على احمد ناصح، قم: دار المعارف الاسلامیه، 1411ق.
  51. ــــــ ‏، الامالی، قم: دار الثقافة، 1414ق.
  52. ــــــ ، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الاصول، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی، 1420ق.
  53. علامه حلى، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، چ۲، قم: الشریف الرضی، 1402ق.
  54. کریستن سن، آرتور امانوئل، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، چ۳، تهران: مؤسسۀ انتشارات نگاه، 1389ش.
  55. کشى، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال‏، تحقیق مهدی رجایى، قم: مؤسسة آل البیتk لاحیاء التراث، 1404ق‏.
  56. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دار الحدیث، 1429ق.
  57. لیثی، سمیره مختار، جهاد شیعه در دوره اول عباسی، ترجمۀ محمد حاجی‌تقی، تهران: مؤسسه شیعه‌شناسی، 1384ش.
  58. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال(رحلی)، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
  59. ـــــــ ، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق ‌محیی‌الدین و محمدرضا مامقانی، قم: مؤسسة آل البیتk لاحیاء التراث، 1431ق.
  60. مجلسى، محمدباقر‏، بحار الانوار، چ۲، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  61. محمدی اشتهاردی، محمد، رابطه ایران با اسلام و تشیع[از آغاز تا کنون]، تهران: برهان، 1377ش.
  62. مدنی، علیخان بن احمد، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1983م.
  63. مسعودى، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، چ۲، قم: دار الهجرة، 1409ق.
  64. ــــــ ‏، اثبات الوصیة، چ۳، قم: انصاریان، 1426ق.
  65. مظفر، محمدحسین، تاریخ الشیعة، بیروت: دار الزهراء، 1408ق.
  66. مغنیه، محمدجواد، الشیعة و الحاکمون، بیروت: دار الجواد، 1421ق.
  67. مفید، محمد بن محمد، جوابات أهل الموصل فی العدد و الرؤیة(الرد على اصحاب العدد)، قم: دار المفید، 1413ق.
  68. مقدسی، مطهّر بن طاهر، البدء و التاریخ، بی‌جا: مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
  69. مقریزى، احمد بن على، إمتاع الاسماع بما للنبى من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبدالحمید نمیسى، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1420ق.
  70. میرجلیلی، علی‌محمد و همکاران، «علی بن حدید مدائنی، راوی موثّقِ امامی»، علوم حدیث، دورۀ 24، شمارۀ 2، ص184ـ209، 1398ش.
  71. نجاشى، احمد بن على‏، رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیرى زنجانى‏، چ۶، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.
  72. نجف، محمدمهدى، الجامع لرواة أصحاب الامام الرضاR، مشهد مقدس: المؤتمر العالمی للامام الرضاR، 1407ق.
  73. نورمحمدی، مهدی و صادقی، مصطفی، «گرایش مدنیان به امام علیR با بهره‌گیری از راویان مدنی»، نشریه شیعه‌پژوهی، شمارۀ 3، ص31ـ58، 1394ش.
  74. وردی، علی، وعّاظ السلاطین، چ۲، لندن: دار کوفان، 1995م.
  75. هالم، هاینس، تشیع، ترجمۀ محمدتقی اکبری، قم: ادیان، 1384ش.
  76. یعقوبی، احمد، تاریخ الیعقوبى، بیروت: دار صادر، بی‌تا.
  77. www.cais-soas.com.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار